Ένας ωραίος τρόπος να μας περνάει ο θυμός...

O Μαρκ Τουέιν, εκτός από σπουδαίος συγγραφέας ήταν και πολύ εκρηκτικός χαρακτήρας!
Ήταν τόσο θερμόαιμος και ευερέσθητος που με το παραμικρό ξεσπούσε στους γύρω του μέχρι σημείου να γίνεται αντικοινωνικός.
Όταν ο ίδιος αντιλήφθηκε την αδυναμία του, επέλεξε τον εξής τρόπο για να ελέγχει το θυμό του:
Κάθε φορά που κάποιος τον ενοχλούσε του απαντούσε με ένα καυστικό γράμμα!
Πάντα, όμως, άφηνε το γράμμα στο παλτό του για τρεις μέρες. Αν στο διάστημα αυτό ένιωθε ακόμα θυμωμένος, το ταχυδρομούσε.
Αλλά, συχνότερα, η οργή του είχε ξεθυμάνει, οπότε έκαιγε το γράμμα...
Με τον τρόπο αυτό επανακτούσε την ισορροπία του και εξασκούνταν στις αρετές της υπομονής, της ανεκτικότητας και της περίσκεψης...

Χρειάζεται η μάθηση;

Σε αντίθεση με τους μεσαιωνικούς καλόγερους της Δύσης, οι Αιγύπτιοι Πατέρες της ερήμου απέρριπταν την έννοια της μάθησης και τη "γνώση για τη γνώση"!
Ο Άγιος Αντώνιος ήταν αρνητικός απέναντι στα βιβλία. "Στον άνθρωπο που έχει σώας τα φρένας δεν χρειάζονται βιβλία", δίδασκε. Το μόνο βιβλίο που χρειαζόταν ο ίδιος ήταν η φύση "που ως δημιούργημα του θεού είναι παρούσα κάθε φορά που θέλουμε να διαβάσουμε τα λόγια Του"...
Πολλοί απ' τους κόπτες μοναχούς, οπαδούς του Αγίου Αντωνίου, ακολουθούν το παράδειγμά του. Προτιμούν μια ζωή σκληρής χειρωνακτικής δουλειάς και πολύωρης προσευχής, παρά μια ζωή μελέτης.
Στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν ένας Βρετανός περιηγητής επισκέφτηκε το κοπτικό μοναστήρι στο Ουάντι Νατρούν ανακάλυψε χειρόγραφα χαμένων έργων του Ευκλείδη και του Πλάτωνα που χρησιμοποιούνταν ως πώματα των δοχείων με το λάδι της Μονής...

Αργότερα η Εκκλησία αποδέχτηκε την ανάγκη της μόρφωσης αλλά μόνο με μια προϋπόθεση: να διδάσκονταν μόνο τα "ιερά γράμματα", δηλαδή το Ψαλτήρι και το Συναξάρι. Η "κοσμική μόρφωση" ήταν ... "του διαβόλου".

Κλείνουμε αναφέροντας πως κι Επίκουρος ήταν αντίθετος της μόρφωσης στην εποχή του γιατί δεν είχε καμία εμπιστοσύνη στο τότε εκπαιδευτικό σύστημα των ρητορικών σχολών που "διδάσκουν το ψέμα" και των ιδεαλιστών...

Τα "μαύρα πρόβατα" της κοινωνίας...

Ας μη γελιόμαστε. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι δεν είχαν καμία σχέση με το μέσο άνθρωπο της εποχής τους.
Πολλές φορές δεν έχαιραν της εκτίμησης των συμπολιτών τους. Αντιμετωπίζονταν συχνά με προκατάληψη, σκεπτικισμό, πολλές φορές και με χλευασμό ή διώξεις.
Η μεγάλη μάζα του λαού ήταν κολλημένη στο συντηρητισμό της, στις δεισιδαιμονίες της, στην αγχωτική αναζήτηση του επιούσιου...
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι αναζητούσαν την ουσία των πραγμάτων και συχνά έρχονταν σε ρήξη με το ιερατείο της εποχής τους, τους θεούς και τους μύθους τους. Επέκριναν τις κρατούσες θρησκευτικές αντιλήψεις ως αφελείς και μυθολογικές.
Κι αυτό ήταν πολλές φορές αρκετό να τους φέρει αντιμέτωπους και με το πολιτικό κατεστημένο.
Αν προσθέσουμε και το γεγονός πως οι περισσότεροι απ' αυτούς ήταν άνθρωποι εκκεντρικοί, μοναχικοί και συχνά αντικοινωνικοί, έχουμε μπροστά μας τις κυριότερες αιτίες που οι περισσότεροι των αρχαίων φιλοσόφων ήταν τα "μαύρα πρόβατα" της εποχής τους...

Όλα στη ζωή έχουν δύο όψεις...

Κάποτε, ο διάσημος τσελίστας Πάμπλο Καζάλς έσπασε το χέρι του σε ένα ατύχημα και θα αναγκαζόταν να το έχει στο γύψο για δυο περίπου μήνες.
Η εξέλιξη αυτή θα είχε πολύ αρνητικές συνέπειες στην καριέρα του...
Αποφάσισε, όμως, να δώσει μια συνέντευξη τύπου για να ενημερώσει σχετικά το κοινό του.
Οι συγκεντρωμένοι δημοσιογράφοι ανέμεναν να τον δουν αποθαρρυμένο και καταπτοημένο.
Αντίθετα, αντίκρισαν έναν άνθρωπο που ακτινοβολούσε από χαρά!
Κι όταν τον ρώτησαν γιατί έδειχνε τόσο ικανοποιημένος, τους απάντησε "γιατί τώρα δεν θα πρέπει να κάνω πρόβες"!
Ο Καζάλς δεν ήταν φυγόπονος ούτε αγνοούσε πόσο αρνητικά θα τον επηρέαζε η αποχή του από τις πρόβες.
Κοίταξε, όμως, βαθιά μέσα του και προτίμησε να επικεντρωθεί όχι στα καταστροφικά αλλά στα εποικοδομητικά στοιχεία της κατάστασής του.
Αντιμετώπισε το ατυχές συμβάν όχι σαν κάτι το καταπιεστικό αλλά σαν κάτι που τον απελευθέρωνε από τους ως τότε καταναγκασμούς της ζωής του!

Λογική ή εμπειρία;

Ο Ντεκάρτ δηλώνει εξαρχής πως δεν πρέπει να θεωρούμε τίποτε αληθινό αν δεν το έχουμε γνωρίσει με σιγουριά και σαφήνεια ως τέτοιο.
Γι' αυτό και προσπάθησε να αποδείξει τις φιλοσοφικές αλήθειες με τη "μαθηματική μέθοδο" και τη χρήση της ανθρώπινης λογικής. Μόνο αυτή μπορεί να μας εξασφαλίσει σίγουρες γνώσεις! Θεωρείται, έτσι, ιδρυτής του σύγχρονου ορθολογισμού.
Για τον Γάλλο φιλόσοφο των αρχών του 17ου αιώνα, ο τρόπος που οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται τα φαινόμενα και τα αντικείμενα δεν εγγυάται καμία απολύτως ασφάλεια. Δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τις αισθήσεις μας γιατί είναι παραπλανητικές.
Για το μόνο πράγμα που είναι σίγουρος είναι το γεγονός πως αμφιβάλλει για όλα. Αφού, όμως, αμφιβάλλει αυτό σημαίνει πως σκέφτεται. Τούτη είναι η δεύτερη βεβαιότητα. Κι αφού σκέφτεται, τότε είναι ένα σκεπτόμενο πλάσμα, ένα πλάσμα που υπάρχει.
Οπότε ... "σκέφτομαι άρα υπάρχω"! Ή, στα λατινικά, "cogito, ergo sum"!
Την ίδια εποχή στην Αγγλία κάποιοι άλλοι φιλόσοφοι (Βάκων, Τζον Λοκ κλπ) απέρριπταν τον ορθολογισμό και υιοθετούσαν τον εμπειρισμό.
Κατά τη γνώμη τους "τίποτα δεν χωράει στον ανθρώπινο νου εάν πρώτα δεν γίνει αντιληπτό με τις αισθήσεις".
Γι' αυτό έλεγαν πως οι ψυχές των νεογέννητων παιδιών είναι "άγραφοι πίνακες" (tabula rasa) όπου εγγράφονται οι εμπειρίες και στη συνέχεια, με την αγωγή, χαράσσονται πάνω τους οι λογικές και ηθικές αρχές...

Επιστήμη ή θρησκεία;

Οι θρησκείες και οι αρχαίες Φιλοσοφικές Σχολές έκαναν ένα τεράστιο λάθος. Χωρίς να διαθέτουν τα "αναγκαία υλικά", δηλαδή τις κατάλληλες επιστημονικές γνώσεις, προσπάθησαν να δώσουν απάντηση σε όλα τα ερωτήματα του ανθρώπου: πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, ποιος και πώς τον δημιούργησε, με ποιον σκοπό κ.λπ.

Με τον τρόπο αυτό πέτυχαν έναν διπλό στόχο: και οι ίδιες να αποκτούν πολλούς οπαδούς χωρίς να κινδυνεύουν να διαψευστούν  άμεσα, και οι άνθρωποι να νιώθουν μια "ασφάλεια" έχοντας εξασφαλίσει κάποια στοιχειώδη κατανόηση του κόσμου που τους περιέβαλε.

Όταν όμως άρχισε η επιστήμη να αναπτύσσεται και τα πρώτα της συμπεράσματα γκρέμιζαν τους φιλοσοφικούς και θρησκευτικούς μύθους, ήταν επόμενο να προκληθεί σύγκρουση. Και οι μεν Φιλοσοφικές Σχολές έχασαν την παλιά τους αίγλη και ουσιαστικά εξαφανίστηκαν, οι δε θρησκείες ξεδοντιάστηκαν.

Σήμερα όλοι ξέρουμε πως ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε όπως μας λέει η Βίβλος, πως τα λεγόμενα ψυχικά ή πνευματικά φαινόμενα είναι απλά λειτουργίες του εγκεφάλου, πως ψυχή δεν υπάρχει, πως πιθανότατα υπάρχουν κι άλλοι ζωντανοί οργανισμοί στο αχανές σύμπαν .κλπ.

Κατά τη γνώμη μου οι θρησκείες δεν μπορούν στην εποχή της επιστήμης να συνεχίσουν να υπάρχουν με την παραδοσιακή τους μορφή.

Πρέπει να εξελιχθούν σε "ηθικές διδασκαλίες", που απλά θα θέτουν όρια και κριτήρια στον τρόπο αξιοποίησης των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων...

Εύκολο να το λες, δύσκολο να το κάνεις...

Ένα απ' τα βασικά ερωτήματα στα οποία προσπαθεί να απαντήσει η φιλοσοφία είναι κι αυτό: "πώς μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο;".
Οι Επικούρειοι προσπαθούσαν ν' αναπτύξουν μια τέχνη ζωής η οποία θ' απέφευγε κάθε είδους πόνο. (Οι κυνικοί κι οι στωικοί, αντίθετα, προσπαθούσαν να μάθουν ν' αντέχουν τον πόνο).
Ο Επίκουρος δίδασκε πως ο "ηδονικός βίος" σχετίζεται όχι με τις σαρκικές ηδονές και απολαύσεις, αλλά με αξίες όπως η φιλία, η αυτοκυριαρχία, το μέτρο και η εσωτερική γαλήνη.
Ο άνθρωπος έπρεπε να απαλλαγεί απ' τις προλήψεις της θρησκείας και να λυτρωθεί απ' το φόβο του θανάτου.
"Γιατί να φοβόμαστε το θάνατο;", αναρωτιόταν. "Όσο υπάρχουμε εμείς, ο θάνατος δεν υπάρχει! Κι όταν έρχεται αυτός, τότε λείπουμε εμείς!".
Δεν φαίνεται να έχει κι άδικο. Αλήθεια, ποιος νεκρός βασανίζεται ή υποφέρει;
Έτσι ο Επίκουρος κατέληξε στο "τετραπλό φάρμακο" της ευτυχίας:
α) Δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε τους Θεούς.
β) Δεν υπάρχει λόγος ν' ανησυχούμε για το θάνατο.
γ) Το Καλό μπορούμε εύκολα να το φτάσουμε.
δ) Το Κακό μπορούμε εύκολα να το αποφύγουμε.

Εσείς τι είδους φίλος είστε;

Κατά τον Αριστοτέλη, υπάρχουν τρία είδη φιλίας:
Α) Οι "φιλίες χρησιμότητας". Αυτές αφορούν τις επαγγελματικές μας δραστηριότητες.
Β) Οι "φιλίες που στηρίζονται στην ευχαρίστησή μας". Είναι αυτοί με τους οποίους περνάμε καλά, οι χαβαλέδες.
Γ) Οι "αδελφές ψυχές". Δηλαδή τα άτομα που αγαπάς χωρίς συγκεκριμένους λόγους. Αυτοί με τους οποίους επικοινωνείς σ' ένα βαθύτερο επίπεδο...