αληθεια

αληθεια

Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2015

Αισιοδοξία ή απαισιοδοξία;

Οι απαισιόδοξοι έχουν συνήθως δίκιο.
Δίχως όμως τους αισιόδοξους
η ανθρωπότητα δεν θα είχε προοδεύσει!

Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2015

Στην Αθήνα υπάρχουν δικαστές?

 
Ο Βασιλιάς της Πρωσίας Φρειδερίκος ο Μέγας είχε το παλάτι του στο Πότσδαμ.
Δίπλα ακριβώς στο παλάτι υπήρχε ένας ανεμόμυλος που έκανε δαιμονισμένο θόρυβο και δεν άφηνε το Βασιλιά να κοιμηθεί.
Ο Φρειδερίκος για να ησυχάσει ζήτησε να αγοράσει τον ανεμόμυλο, αλλά ο μυλωνάς αρνήθηκε γιατί ήταν "οικογενειακό κειμήλιο".
Θύμωσε, λοιπόν, ο Βασιλιάς κι απείλησε να του τον πάρει με τη βία.
Ο μυλωνάς δεν πτοήθηκε καθόλου και είπε την παροιμιώδη φράση:
"Ναι, αλλά υπάρχουν Δικαστές στο Βερολίνο"!
Ο Βασιλιάς χαλάρωσε κι ένιωσε ικανοποιημένος που ο λαός του έδειχνε τόση εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη του κράτους του...

Κυριακή 13 Σεπτεμβρίου 2015

"Άδικα προσπαθείτε, τα πράγματα δεν αλλάζουν"! Αληθεύει;

Κάποτε οι βάτραχοι οργάνωσαν έναν αγώνα: θα νικούσε όποιος ανέβαινε πρώτος σ' έναν ψηλό και λείο βράχο.
Πολλοί άνθρωποι συγκεντρώθηκαν να παρακολουθήσουν τον αγώνα.
Κανείς απ' τους θεατές δεν πίστευε πως οι βάτραχοι θα τα καταφέρουν.
Κι όλοι έλεγαν "Άδικος κόπος, δεν πρόκειται κανένας τους να φτάσει στην κορυφή!"
Τους άκουγαν οι βάτραχοι κι άρχισαν να αμφιβάλλουν για τους εαυτούς τους.
Ο ένας μετά τον άλλον παραδεχόταν την αδυναμία του κι εγκατέλειπε τον αγώνα.
Στο τέλος, μόνο ένας κατόρθωσε, με υπερπροσπάθεια, ν' ανέβει στην κορυφή.
Όλοι οι βάτραχοι έτρεξαν κοντά του και τον ρωτούσαν πώς τα κατάφερε.
Τότε συνειδητοποίησαν πως ο νικητής ήταν κουφός...

Κυριακή 30 Αυγούστου 2015

Τι είναι καλύτερο? Να δίνεις ή να παίρνεις?

"Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μία μηλιά… και αγαπούσε ένα αγοράκι. Και κάθε μέρα το αγοράκι πήγαινε και μάζευε τα φύλλα της και τα έπλεκε στεφάνι κι έπαιζε το βασιλιά του δάσους. Σκαρφάλωνε στον κορμό της κι έκανε κούνια στα κλαδιά της κι έτρωγε μήλα.
Παίζανε κρυφτό. Κι όταν το αγόρι κουραζόταν, αποκοιμιόταν στον ίσκιο της.
Και το αγόρι αγαπούσε τη μηλιά πάρα πολύ. Κι η μηλιά ήταν ευτυχισμένη.
Μα πέρασαν τα χρόνια. Και το αγόρι μεγάλωσε. Και πολλές φορές η μηλιά έμενε μοναχή.
Τότε μια μέρα το αγόρι πήγε στη μηλιά και η μηλιά είπε: «Έλα, Αγόρι, έλα να σκαρφαλώσεις στον κορμό μου και να κάνεις κούνια στα κλαδιά μου, να φας μήλα και να ‘σαι ευτυχισμένο».
«Είμαι μεγάλος πια για να σκαρφαλώνω και να παίζω», είπε το αγόρι. «Θέλω να αγοράσω πράματα και να καλοπεράσω. Θέλω λεφτά. Μπορείς να μου δώσεις λεφτά;»
«Λυπάμαι», είπε η μηλιά, «μα δεν έχω λεφτά. Έχω μονάχα φύλλα και μήλα. Πάρε τα μήλα μου, Αγόρι, και πούλησέ τα στην πόλη. Έτσι θα ‘χεις λεφτά και θα ‘σαι ευτυχισμένο».
Και τότε το αγόρι σκαρφάλωσε στη μηλιά, μάζεψε τα μήλα της και τα πήρε μαζί του.
Κι η μηλιά ήταν ευτυχισμένη.
Μα το αγόρι έκανε πολύ καιρό να ξαναφανεί… και η μηλιά ήταν λυπημένη. Ώσπου μια μέρα το αγόρι ξαναγύρισε κι η μηλιά τρεμούλιασε απ’ τη χαρά της κι είπε:
«Έλα, Αγόρι, να σκαρφαλώσεις στον κορμό μου, να κάνεις κούνια στα κλαδιά μου και να ‘σαι ευτυχισμένο». «Δεν έχω καιρό για να σκαρφαλώσω σε δέντρα», είπε το αγόρι. «Θέλω ένα σπίτι που να μου δίνει ζεστασιά». «Θέλω γυναίκα και παιδιά, και γι’ αυτό χρειάζομαι ένα σπίτι. Μπορείς να μου δώσεις ένα σπίτι;»
«Εγώ δεν έχω σπίτι», είπε η μηλιά. «Σπίτι μου είναι το δάσος, μα μπορείς να κόψεις τα κλαδιά μου και να χτίσεις ένα σπίτι. Τότε θα ‘σαι ευτυχισμένο»
Και το αγόρι… έκοψε τα κλαδιά της και τα πήρε μαζί του για να χτίσει το σπίτι του. Κη μηλιά ήταν ευτυχισμένη.
Μα το αγόρι έκανε πολύ καιρό να ξαναφανεί. Κι όταν ξαναγύρισε, η μηλιά ήταν τόσο ευτυχισμένη που ούτε να μιλήσει καλά-καλά δεν μπορούσε.
«Έλα, Αγόρι», ψιθύρισε, «έλα να παίξεις».
«Είμαι πολύ γέρος και πολύ λυπημένος για να παίζω», είπε το αγόρι. «Θέλω μια βάρκα να με πάρει μακριά. Μπορείς να μου δώσεις μια βάρκα;»
«Κόψε τον κορμό μου και φτιάξε μία βάρκα» «Έτσι θα μπορέσεις να φύγεις μακριά… και να ‘σαι ευτυχισμένο».
Και το αγόρι έκοψε τον κορμό της…….
έφτιαξε μία βάρκα… κι έφυγε μακριά.
Κι η μηλιά ήταν ευτυχισμένη… μα όχι πραγματικά...... "

Σάββατο 22 Αυγούστου 2015

Μήπως έχουμε υπερτιμήσει τον πλούτο?

Θα πρέπει να ξέρετε πως έχουν κι οι Κινέζοι το δικό τους Διογένη τον Κυνικό!
Ο Κινέζος, λοιπόν, Διογένης, είδε κάποτε έναν πάμπλουτο άνθρωπο που φορούσε μια χρυσοστόλιστη στολή.
«Σ’ ευχαριστώ πολύ!», του λέει.
«Γιατί μ’ ευχαριστείς;», τον ρωτάει ο πλούσιος.
«Για τα διαμάντια κι όλα τ’ άλλα που φοράς!»
«Ναι, αλλά δεν σου τα έδωσα, είναι ακόμα δικά μου»
«Γι’ αυτό ακριβώς σ’ ευχαριστώ», του λέει ο Κινέζος φιλόσοφος. «Διότι τα φοράς εσύ και τα βλέπω εγώ. Γιατί αυτά είναι μόνο να τα βλέπεις. Σ’ ευχαριστώ, λοιπόν, που κάνεις τον κόπο και τα φορτώνεσαι κι έχεις ταυτόχρονα την έγνοια να τα φυλάγεις και μάλιστα χωρίς να τα βλέπεις καν, έτσι που κρέμονται πάνω σου!»...
Ο αρχαίος βασιλιάς του Ισραήλ, ο σοφός Σολομών, είχε πει λίγο πριν πεθάνει:
«Αναλογίστηκα όλα όσα έκανα στη ζωή μου, με τόσο πολλούς κόπους και μόχθους, και να τι κατάλαβα: τα πάντα ήταν μάταια και πηγή θλίψεων, και σε τίποτα δεν με ωφέλησαν πραγματικά»...

Σάββατο 8 Αυγούστου 2015

Πόσο «υλιστής» ήταν ο Μαρξ;

Ο «ιστορικός υλισμός» του Μαρξ δεν είχε καμία σχέση με όσα διαδίδουν κάποιοι αφελείς ή κακόπιστοι θρησκευόμενοι.
Ο Μαρξ δεν ήταν ούτε σαρκολάτρης ούτε «κολλημένος» στα υλικά αγαθά και στις υλικές απολαύσεις...
Ούτε ήταν φιλοσοφικός υλιστής, όπως οι ατομιστές της αρχαιότητας ή οι μηχανιστικοί υλιστές του 17ου και 18ου αιώνα.
Πίστευε πως οι υλικές συνθήκες διαβίωσης μιας κοινωνίας είναι αυτές που διαμορφώνουν τη σκέψη και τις αντιλήψεις των μελών της.
Οι υλικές αυτές συνθήκες είναι, κατά τη γνώμη του, αποφασιστικές για την περαιτέρω ιστορική εξέλιξη...

Κυριακή 2 Αυγούστου 2015

Λόγος υπέρ ... κοινωνικής δικαιοσύνης!

"Ο πλούτος θυμίζει την κοπριά στο χωράφι.
Όταν βρίσκεται σε μεγάλο σωρό
μυρίζει άσχημα.
Όταν μοιράζεται ομοιόμορφα
κάνει το χώμα γόνιμο!"

Κυριακή 26 Ιουλίου 2015

Ποια "δύναμη" κινεί την ιστορία;

Ο Χέγκελ είχε πει πως η ιστορική εξέλιξη οφείλεται στη σύγκρουση δύο αντίθετων δυνάμεων, που χάρη σε μια ξαφνική μεταβολή αντικαθίστανται από μια τρίτη μέση κατάσταση.
Την ξαφνική αυτή μεταβολή, που κινεί τα νήματα της ιστορίας, ο Χέγκελ την ονόμαζε «Παγκόσμιο Πνεύμα» ή «Παγκόσμιο Λόγο».
Με άλλα λόγια, θεωρούσε πως η πνευματική πρόοδος είναι καθοριστική για την ιστορική εξέλιξη.
Ο Μαρξ αποδέχθηκε τον αρχικό συλλογισμό του Χέγκελ, αλλά υποστήριξε πως δεν είναι η πνευματική πρόοδος που ωθεί την ιστορία, αλλά οι υλικές συνθήκες της κοινωνίας είναι αυτές που καθορίζουν την πνευματική της κατάσταση και σπρώχνουν προς τα μπρος τον τροχό της ιστορίας.

Κυριακή 19 Ιουλίου 2015

Ήταν "μαρξιστής" ο Μαρξ?

Μετά τον Χέγκελ τέλειωσε η περίοδος των μεγάλων φιλοσοφικών συστημάτων. Στη θέση των μεγάλων φιλοσοφικών θεωριών έχουμε πλέον πιο «πρακτικές» φιλοσοφίες.
Αυτό εννοούσε ο Μαρξ λέγοντας πως ως τότε οι φιλόσοφοι προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τον κόσμο αντί να προσπαθήσουν να τον αλλάξουν.
Ο ίδιος ο Μαρξ αντιπαθούσε τον όρο «μαρξισμός»!
Στη διαμόρφωση αυτού που αργότερα ονομάστηκε «μαρξισμός» συνέβαλε αρχικά ο φίλος και συμφοιτητής του Φρίντριχ Ένγκελς, και τον προηγούμενο αιώνα μας οι Λένιν-Στάλιν-Μάο, που ισχυρίστηκαν ότι συνέβαλαν στην εξέλιξη του «μαρξισμού»
Βέβαια, ο Μαρξ ήταν τόσο «μαρξιστής» όσο ήταν κι ο Χριστός «χριστιανός»!

Σάββατο 11 Ιουλίου 2015

Εσείς, αν σαν τρυπούσε ένα βέλος τι θα κάνατε;

Ο Κίρκεγκορ έδωσε έμφαση στον «μεμονωμένο άνθρωπο».
Για τον οποίο οι αντικειμενικές αλήθειες είναι εντελώς αδιάφορες.
Ο «μεμονωμένος άνθρωπος» αναζητά τη δική του αλήθεια.
Ο Κίρκεγκορ ειρωνευόταν τους θεωρητικούς φιλοσόφους που ενώ εξηγούσαν ολόκληρο το σύμπαν, ξεχνούσαν το ίδιο το όνομά τους. Τους διέφευγε πως ήταν συγκεκριμένα ανθρώπινα όντα...
Αδιαφορούσε για μια γενική και θεωρητική προσέγγιση της ανθρώπινης φύσης.
Αναζητούσε το πραγματικό και συγκεκριμένο.
Αν σε πληγώσει, έλεγε, ένα φαρμακερό βέλος θα ψάξεις κάποιον να σου φροντίσει την πληγή.
Και δεν θ’ ασχοληθείς θεωρητικά με το πώς ήταν φτιαγμένο το βέλος, σε ποιο δηλητήριο χώθηκε η μύτη του ή υπό ποία γωνία σε χτύπησε...

Δευτέρα 6 Ιουλίου 2015

Κόλαση και παράδεισος...

Κάποιος μαθητής ρώτησε μια φορά το δάσκαλό του:
«Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον Παράδεισο και στην Κόλαση;»

«Πολύ μικρή», του είπε ο δάσκαλος, «αλλά μεγάλης σημασίας. Έλα να σου δείξω την Κόλαση»
Μπήκαν σ’ ένα δωμάτιο όπου κάθονταν μια ομάδα ανθρώπων γύρω από μια χύτρα με ρύζι. Ήταν όλοι πεινασμένοι κι απελπισμένοι. Ο καθένας κρατούσε από ένα κουτάλι, αλλά είχε τόσο μακρύ χερούλι που δεν μπορούσε να το φέρει στο στόμα του.

«Πάμε τώρα να σου δείξω και τον παράδεισο», του λέει ο δάσκαλος.
Μπαίνουν, λοιπόν, σε μια αίθουσα πανομοιότυπη με την πρώτη. Υπήρχε η χύτρα με το ρύζι και γύρω πολλοί άνθρωποι κρατώντας τα ίδια μακριά κουτάλια.
Εδώ όμως ήταν όλοι χορτάτοι κι ευτυχισμένοι.

«Μα πώς γίνεται αυτό;», ρώτησε ο μαθητής. «Γιατί στο δωμάτιο αυτό υπάρχει τόση ευτυχία ενώ στο άλλο τόση δυστυχία;».
«Δεν το κατάλαβες;», χαμογέλασε ο δάσκαλος. «Καθώς τα κουτάλια έχουν μακριά χερούλια και δεν μπορούν να φέρνουν το φαγητό στο στόμα τους, εδώ αποφάσισαν να ταΐζουν ο ένας τον άλλον»!

Τετάρτη 24 Ιουνίου 2015

Σάββατο 20 Ιουνίου 2015

Υπάρχει "σωστό" και "λάθος"?

Κάποτε ο Ναστραντίν Χότζα διορίστηκε κατής (δικαστής) κι άρχισε να δικάζει την πρώτη του υπόθεση.
Εμφανίζεται ο πρώτος κατηγορούμενος κι αρχίζει να λέει την ιστορία του.
Κουνάει το κεφάλι ο Χότζας και του λέει «δίκιο έχεις».
Αμέσως μετά παίρνει το λόγο ο αντίδικος, και λέει τα ακριβώς αντίθετα πράγματα.
Ξανακουνάει το κεφάλι του ο Χότζας και του λέει «δίκιο έχεις».
Οπότε, πετάγεται απ’ το ακροατήριο κάποιος και διαμαρτύρεται: «Μα πώς είναι δυνατόν να έχουν και οι δύο δίκιο;».
«Κι εσύ δίκιο έχεις», του λέει ο Χότζας!

Τετάρτη 17 Ιουνίου 2015

Να γιατί δεν πρέπει ν’ απορρίπτουμε κανέναν!

Διηγούνται πως ο Μιχαήλ Άγγελος βρήκε κάποτε στο δρόμο του παραπεταμένη μια πέτρα ογκώδη και ακανόνιστη.
Ζήτησε να του τη μεταφέρουν στο εργαστήρι του.
- «Τι τη θέλεις;», τον ρώτησαν.
- «Μέσα σ’ αυτή την πέτρα κρύβεται ένας άγγελος που περιμένει να τον ελευθερώσω», απάντησε.

Κυριακή 14 Ιουνίου 2015

Τετάρτη 10 Ιουνίου 2015

Να γιατί δεν πρέπει να δανειζόμαστε!



Ο Πλάτωνας στους «Νόμους» του απαγορεύει να ζητήσει κάποιος νερό απ’ το πηγάδι του γείτονα, αν προηγουμένως δεν αποτύχει να βρει νερό στο δικό του χωράφι.
Ας ψηφίσουμε κι εμείς ένα νόμο που να απαγορεύει στους ανθρώπους να δανείζονται, αν προηγουμένως δεν έχουν εξαντλήσει τη δική τους περιουσία και τις δικές τους δυνάμεις.

Ο Κάτων, όταν κάποτε συνάντησε έναν σκατόψυχο ηλικιωμένο, τον ρώτησε: «Γιατί άνθρωπέ μου στα πολλά κακά των γηρατειών προσθέτεις και τη ντροπή της μοχθηρίας;».
Αν ζούσε τα τελευταία 30 χρόνια στη χώρα μας ο Κάτων, θα μας ρωτούσε: «γιατί στα πολλά κακά της φτώχειας σας, προσθέτετε τις ταλαιπωρίες και την εξάρτηση του δανεισμού;».
Και, για να το πούμε λαϊκότερα: «Δεν μπορείτε να κουβαλήσετε την κατσίκα, γιατί φορτώνετε στους ώμους σας και το βόδι;».
Ας αναφέρουμε και μερικά ακόμη παραδείγματα απ’ τους αρχαίους μας σοφούς:
α) Ο Θηβαίος Κράτης, αν και δεν είχε κανέναν δανειστή να τον πιέζει, μη μπορώντας ν’ αντέξει τις καθημερινές σκοτούρες και μέριμνες, εγκατέλειψε την περιουσία του, αξίας οκτώ ταλάντων, φόρεσε ένα παλιόρουχο, πήρε κι ένα δερμάτινο σακούλι, και βρήκε καταφύγιο στη φτώχεια και στη φιλοσοφία...
β) Ο Αναξαγόρας άφησε χωρίς κανέναν δισταγμό την καλλιεργήσιμη γη του να γίνει βοσκοτόπι.
γ) Ο λυρικός ποιητής Φιλόξενος, που είχε πολύ πλούτο σε μια σικελική αποικία, βλέποντας να βασιλεύει γύρω του η τρυφή, η ηδυπάθεια και η αμουσία, είπε: «μα τους Θεούς, απ’ το να χαθώ εγώ εξαιτίας αυτών των αγαθών, καλύτερα να χάσω εγώ αυτά!»...
Και κλείνουμε με τον Πλούταρχο, που μας δίνει την εξής συμβουλή: «Παράτησε τα περιττά που σε υποδουλώνουν, κι αρκέσου στα λίγα και ουσιώδη που σ’ αφήνουν ελεύθερο»!

Κυριακή 7 Ιουνίου 2015

Είναι η ύπαρξη της ψυχής το μεγαλύτερο ψέμα της ανθρώπινης ιστορίας;



O Γιώργος Παξινός είναι μέλος (αντεπιστέλλον) της Ακαδημίας Αθηνών από το 2012 και της Αυστραλιανής Ακαδημίας Επιστημών από το 2009. Είναι διεθνώς γνωστός και πολυβραβευμένος για τη συμβολή του στη νευροανατομία και στη χαρτογράφηση του εγκεφάλου του ανθρώπου και των ζώων.

Τα συγγράμματά του και οι έρευνές του έχουν ανοίξει νέους δρόμους στην καταπολέμηση νευροεκφυλιστικών παθήσεων όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ.

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:

ΕΡ: Υπάρχει τελικά ψυχή και τι εννοούμε σήμερα με αυτό τον όρο, υπό το φως των σύγχρονων επιστημονικών ανακαλύψεων;

ΑΠ: Η μεγάλη πλειονότητα των νευροεπιστημόνων δεν θεωρεί ότι χρειάζεται ο όρος «ψυχή». Δεν θεωρούν ότι υπάρχει "φάντασμα μέσα στη μηχανή", στον οργανισμό μας. Η ψυχολογία έχασε την ψυχή της το 1930, όταν οι ψυχολόγοι (σ.σ. οι μπιχεβιοριστές) σταμάτησαν να μιλάνε για ψυχή και άρχισαν να μιλάνε για συμπεριφορά, για ερέθισμα-αντίδραση. Σήμερα πια ο ψυχολόγος δεν χρειάζεται να επικαλεσθεί τον όρο «ψυχή» για να δουλέψει με έναν ασθενή που έχει μία φοβία, μια κατάθλιψη, μια έμμονη ιδέα. Βέβαια, δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει ψυχή.

Αρκείσαι να πεις ότι δεν υπάρχει κάποια ένδειξη γι' αυτήν και ότι δεν χρειάζεσαι να την επικαλεσθείς για να κάνεις τη δουλειά σου ως ψυχολόγος. Βέβαια, η ευθύνη της απόδειξης δεν είναι δικιά μου, αλλά εκείνου που ισχυρίζεται ότι υπάρχει ψυχή.

ΕΡ: Είναι ξεπερασμένο αυτό που πιστεύει ο μέσος άνθρωπος, ο οποίος τοποθετεί τα συναισθήματα στην καρδιά του; Είναι πια ξεκάθαρο για τους επιστήμονες ότι όλα τα συναισθήματα, από τα πιο αρνητικά (μίσος) έως τα πιο θετικά (αγάπη-έρωτας), εδράζονται στον εγκέφαλο-νου και δεν έχουν καμιά σχέση με την καρδιά;

ΑΠ: Οι καρδιοχειρουργοί έδειξαν ότι αν ένας άνδρας κάνει μεταμόσχευση καρδιάς, μετά δεν αγαπά τη γυναίκα του πεθαμένου. Βέβαια, ο εγκέφαλος δεν κάνει ταχυπαλμία, όταν η αγαπημένη μας μάς φιλά, ενώ η καρδιά κάνει ταχυπαλμία. Όμως η καρδιά μας είναι ο σκλάβος του εγκεφάλου, ο οποίος την κατευθύνει.

ΕΡ: Έχει εντοπισθεί κάποιο «κύκλωμα» στον ανθρώπινο εγκέφαλο, που να μπορεί να εξηγήσει γιατί ένας άνθρωπος ξαφνικά μετατρέπεται σε εγκληματία;

ΑΠ: Έχω μελετήσει την επιθετικότητα από τότε που ήμουν στο Γιέηλ. Η γάτα συνήθως δεν σκοτώνει αρουραίους, αλλά μόνο ποντικούς. Εντούτοις μπορείς να την κάνεις να επιτεθεί σε έναν αρουραίο, αν της ερεθίσεις ένα συγκεκριμένο μέρος του εγκεφάλου, στον υποθάλαμο, που έχει να κάνει με την επιθετικότητα. Φαίνεται πως υπάρχουν αδρανή συστήματα μέσα στον εγκέφαλο, που μπορούν να ενεργοποιηθούν τεχνητά μέσω ηλεκτρικού ρεύματος.

ΕΡ: Μπορούν, αντίστροφα, να ξεριζωθούν από τον ανθρώπινο εγκέφαλο οι εγκληματικές τάσεις;

ΑΠ: Ακριβώς αυτό προσπαθούσα στο Γιέηλ: να κάνω μια γάτα να μην σκοτώνει ποντίκια.

Πράγματι, βρήκαμε μια εγκεφαλική περιοχή, στον θάλαμο, που αν την ερέθιζες με ηλεκτρικό ρεύμα, τότε σταματούσες την επιθετικότητά της γάτας. Άρα πρέπει να υπάρχουν συστήματα στον εγκέφαλο, που είτε βοηθούν, είτε καταστέλλουν την επιθετικότητα. Δεν μπορεί, έτσι, να αποκλείσει κανείς ότι στο μέλλον θα βρεθεί κάποια χημική ουσία που θα καταστέλλει τις επιθετικές τάσεις.

ΕΡ: Πόσο μοιάζει ο ανθρώπινος εγκέφαλος με τον εγκέφαλο των ζώων; Είμαστε καταδικασμένοι να έχουμε επιθετικά ζωικά ένστικτα;

ΑΠ: Δεν έχω βρει ανατομικές διαφορές μεταξύ του εγκεφάλου του ανθρώπου και των πιθήκων. Είναι βέβαια επικίνδυνο να βγάλει κανείς συμπεράσματα από αυτές τις ομοιότητες. Ίσως θα είναι κάποτε εφικτό να ελεγχθεί περισσότερο το ζωικό στοιχείο στον άνθρωπο, αλλά δεν ξέρω πόσο επιθυμητό θα ήταν αυτό. Μπορεί να έχουμε ακόμη ένα μεγάλο μέρος από τον εγκέφαλο των ερπετών, αλλά το ερώτημα είναι τι μπορούμε να χάσουμε, αν τον καταστείλουμε.

Πάντως κάτι χρειάζεται να γίνει με την επιθετικότητα, γιατί οι άνθρωποι σκοτώνονται για τόσες αιτίες, όπως φυλετικές ή θρησκευτικές. Περισσότερα εγκλήματα γίνονται στο όνομα του Θεού, παρά του Διαβόλου.

ΕΡ: Πιστεύετε πράγματι πως δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση στον άνθρωπο; Τότε όμως ποιος μέσα μας παίρνει τις αποφάσεις, π.χ. να κόψει το τσιγάρο ή να επενδύσει σε αυτήν την μετοχή και όχι στην άλλη;

ΑΠ: Ο νους είναι η ενέργεια των νευρώνων. Και, σαν τη Βουλή των Ελλήνων, κάθε νευρώνας λέει το δικό του και κάποιος νικάει στο τέλος. Στο συναισθηματικό πεδίο, π.χ. στην αγάπη, δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση. Δεν μπορείς να κατευθύνεις τα συναισθήματά σου με τη θέλησή σου. Για άλλα θέματα, πέρα από τα συναισθήματα, είναι δυσκολότερο να αποδείξει κανείς ότι επίσης δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση.

Νομίζεις ότι εσύ αποφασίζεις πως θα πας να δεις αυτή την ταινία και όχι την άλλη, όμως στην πραγματικότητα ο εγκέφαλός σου έχει αποφασίσει από πριν και σε ενημερώνει. Οι αποφάσεις σου είναι θέμα νευρώνων. Δεν είσαι παρά ένας φελλός πάνω στα κύματα του εγκεφάλου και όχι το ίδιο το κύμα.

Τετάρτη 3 Ιουνίου 2015

Οι σοφοί δεν πολυσυμπαθούσαν τις γυναίκες!

Ο Χέγκελ γεννήθηκε το 1770 στη Στουτγάρδη και πέθανε το 1831 σε μια μεγάλη επιδημία χολέρας.
Δίδασκε πως η αλήθεια είναι υποκειμενική και δεν υπάρχει άλλη αλήθεια έξω και πέρα απ’ την ανθρώπινη αντίληψη.
Δεν υπάρχουν «διαχρονικές αλήθειες» ούτε διαχρονικός λόγος.

Το θεμέλιο της ανθρώπινης γνώσης εξελίσσεται.
Αλλάζει από γενιά σε γενιά.
Το ίδιο και η αντίληψή μας για το λογικό και το παράλογο.
Λόγου χάριν, όσο ζούσε θεωρούσε πολύ λογική την άποψη πως «η διαφορά του άντρα απ’ τη γυναίκα είναι σαν τη διαφορά του ζώου απ’ το φυτό»...

Κυριακή 31 Μαΐου 2015

Ιδεολογίες για σουπίδια;

Ο Πλάτωνας έγραφε:
«Αν δεν είσαι πρόθυμος
να θυσιαστείς
για το «πιστεύω» σου,
τότε, ή εσύ δεν αξίζεις τίποτα
ή το «πιστεύω» σου»

Πέμπτη 28 Μαΐου 2015

Τι πίστευαν οι ‘Ρομαντικοί‘ του 19ου αιώνα;

Κατ’ αρχήν, λαχταρούσαν κάτι μακρινό κι άπιαστο.
Λαχταρούσαν εποχές χαμένες πίσω μακριά στο παρελθόν.
Μακρινούς πολιτισμούς, την «Ανατολή», με το μυστικισμό της, το σκοτάδι, το υπερφυσικό...
Ο ρομαντισμός είχε μεγάλη απήχηση στους νέους διανοούμενους της Γερμανίας.
Ήταν συνήθως φοιτητές, που δεν έδειχναν και μεγάλο ζήλο για τις σπουδές τους.
Θα λέγαμε πως αποτελούσαν την πρώτη επανάσταση των νέων στην Ευρώπη
Το ιδανικό της μεγαλοφυΐας είναι η αποχή από κάθε δουλειά!
Και η τεμπελιά ήταν η ύψιστη αρετή των ρομαντικών!
Καθήκον του καλού ρομαντικού ήταν να ζει τη ζωή του, ή να δραπετεύει μακριά της με τη φαντασία του!
Και ν’ αφήνει τους «βρωμοαστούς» ν’ ασχολούνται με την πεζή καθημερινότητα.
Υπάρχουν σαφείς ομοιότητες με το Κίνημα των Χίπις, 150 αργότερα...

Κυριακή 24 Μαΐου 2015

Τις περισσότερες φορές είμαστε τυχεροί στην ατυχία μας!

Κάποτε, στη μακρινή Κίνα, ζούσε στην παραμεθόριο ένας γέροντας με την οικογένειά του.
Μια μέρα, η φοράδα του πέρασε στην περιοχή των βαρβάρων.
Οι γείτονες μαζεύτηκαν στο σπίτι του γέροντα να τον παρηγορήσουν.
«Πού ξέρετε;», τους έλεγε ο γέρος, «μπορεί και να μας βγει και σε καλό»...
Πράγματι, κάμποσους μήνες αργότερα, η φοράδα επέστρεψε με ένα πανέμορφο άλογο!
Έτρεξαν οι γείτονες να συγχαρούν το γέρο, αλλά εκείνος τους έλεγε:
«Πού ξέρετε, μπορεί να μας βγει σε κακό»!
Η οικογένεια φρόντιζε το άλογο. Ο γιος του γέρου, πολύ καλός καβαλάρης, το ίππευε καθημερινά, αλλά μια μέρα εκείνο αφήνιασε, τον έριξε κάτω, ο νέος έσπασε το πόδι του, και καθώς εκείνη την εποχή σε υπήρχαν τα μέσα, έμεινε για πάντα κουτσός.
Πολύ λυπήθηκαν οι άνθρωποι της γειτονιάς, αλλά ο γέρος το χαβά του:
«Πού ξέρετε, μπορεί να μας βγει και σε καλό»...
Πράγματι, εκείνη τη χρονιά οι βάρβαροι έκαναν επιδρομή και πήραν μαζί τους όλους τους νέους του χωριού, εκτός απ’ τον γιο του γέροντα, που ήταν κουτσός...

Τετάρτη 20 Μαΐου 2015

Τρεχάτε ποδαράκια μου!

Κάθε πρωί στην Αφρική ξυπνά μια γαζέλα.
Γνωρίζει ότι πρέπει να τρέξει γρηγορότερα απ’ το πιο γρήγορο λιοντάρι, γιατί διαφορετικά θα πεθάνει.
Κάθε πρωί ένα λιοντάρι ξυπνά.
Γνωρίζει ότι πρέπει να ξεπεράσει σε γρηγοράδα την πιο αργή γαζέλα, γιατί διαφορετικά θα πεθάνει από πείνα.
Δεν έχει σημασία αν είσαι λιοντάρι ή γαζέλα.
Μόλις ο ήλιος ανατείλει, καλύτερα ν’ αρχίσεις να τρέχεις!

Κυριακή 17 Μαΐου 2015

Μήπως έχουμε παρασχοληθεί με την ύπαρξη του Θεού;

Οι ορθολογιστές, όπως ο Ντεκάρτ, προσπάθησαν ν’ αποδείξουν πως ο Θεός υπάρχει απλά και μόνο επειδή εμείς έχουμε μέσα μας την ιδέα ενός τέλειου όντος.
Άλλοι, όπως ο Αριστοτέλης κι ο Θωμάς Ακινάτης, υποστήριζαν πως ο Θεός υπάρχει επειδή ο κόσμος έχει κατ’ ανάγκην μια αρχή κι ένα τέλος.
Ο Καντ, αντίθετα, δίδασκε πως ούτε η λογική ούτε οι εμπειρίες προσφέρουν σίγουρη απόδειξη για την ύπαρξη του Θεού. Μόνο η πίστη δίνει απάντηση στο κρίσιμο αυτό ερώτημα...
Και συμπλήρωνε: «είναι ηθικά αναγκαίο να δεχτούμε την ύπαρξη του Θεού»!

Πέμπτη 14 Μαΐου 2015

Είναι δυνατή η ολοκληρωτική γνώση; Τι λέει ο Ιμμάνουελ Καντ...

Α) Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το πώς είναι πραγματικά ο κόσμος! Το μόνο που ξέρουμε είναι πώς τα πράγματα φαίνονται σε μας...
Β) Υπάρχουν όρια που δεν μπορεί να ξεπεράσει η ανθρώπινη γνώση. Ποτέ δεν θα μπορέσουμε να δώσουμε οριστική απάντηση στα μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα όπως περί αθανασίας της ψυχής, αν υπάρχει Θεός, αν το σύμπαν είναι άπειρο κλπ...

Κυριακή 10 Μαΐου 2015

Χρυσάφι ή άχυρο;

Αν τα γαϊδούρια είχαν να διαλέξουν ανάμεσα στα άχυρα και στο χρυσάφι, θα διάλεγαν τα άχυρα!
Γιατί αυτά τους είναι πολύ πιο χρήσιμα και αναγκαία...

Αν οι υλικές απολαύσεις ήταν η ευτυχία, τότε τα πιο ευτυχισμένα πλάσματα της γης θα ήταν τα βόδια!
Προσέξατε ποτέ με πόση ηδονή απολαμβάνουν το τριφύλλι στο λιβάδι;

Τετάρτη 6 Μαΐου 2015

Είναι οι ηδονές μας τα δεσμά μας;

Κάπου στην Παλαιά Διαθήκη (νομίζω στο βιβλίο «Σοφία Σολομώντος») υπάρχει η εξής φράση:
«Μ’ εκείνα που ο καθένας αμαρτάνει, μ’ αυτά και τιμωρείται»!

Φαντάζομαι θέλει να πει πως οι ίδιες οι ηδονές που απολαμβάνει ο άνθρωπος, αυτές γίνονται τα δεσμά του, το μαρτύριό του και το σύνδρομό του...

Κυριακή 3 Μαΐου 2015

Ο Πλάτωνας μάς συμβουλεύει με ποια κριτίρια να επιλέγουμε σύζυγο!

«Συνήθως έρχονται σε γάμο άτομα με όμοιους χαρακτήρες.
Αυτό είναι λάθος!
Ο σωστός κανόνας είναι να παντρεύονται διαφορετικοί χαρακτήρες! Π.χ. ένας τολμηρός και δυναμικός να πάρει μια ήπια, ήρεμη και συνετή γυναίκα.

Η βασικότερη, όμως, ανάγκη είναι η ταυτότητα της γνώμης των δύο ανθρώπων στο τι θεωρούν καλό ή κακό, δίκαιο ή άδικο, ηθικό ή ανήθικο...»

Τετάρτη 29 Απριλίου 2015

Θα πάψει ποτέ ο άνθρωπος ν’ αναζητά το Θεό;

Δεν χωράει αμφιβολία πως υπήρξαν αρκετοί Διαφωτιστές συνεπείς υλιστές και άθεοι.
Οι περισσότεροι, όμως, θεωρούσαν παράλογη την ιδέα ενός κόσμου χωρίς Θεό!
Έβρισκαν πως ο κόσμος ήταν οργανωμένος και φτιαγμένος με πολύ λογικό τρόπο και δεν μπορούσαν να πιστέψουν πως κάτι τέτοιο ήταν τυχαίο...
Το ίδιο λογική θεωρούσαν και την αθανασία της ψυχής!

Οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού αγωνίστηκαν για την επιβολή αυτού που αποκαλούσαν «ανθρωπιστικό χριστιανισμό».
Ήθελαν να ελευθερώσουν το χριστιανισμό απ’ το βάρος των παράλογων δογμάτων και προλήψεων!

Αρκετοί απ’ αυτούς ήταν και οπαδοί του Ντεϊσμού.
Θεωρούσαν πως ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο πριν πολύ καιρό. Στη συνέχεια, όμως, αποκαλύπτεται στον άνθρωπο μέσω αποκλειστικά της φύσης και των νόμων της κι όχι με άλλους υπερφυσικούς τρόπους.
Δεχόταν, δηλαδή, έναν Θεό περισσότερο «φιλοσοφικό» παρά «προσωπικό».
Στο σημείο αυτό προσέγγιζαν τον Αριστοτέλη αλλά και πολλούς αιρετικούς των πρώτων αιώνων...

Κυριακή 26 Απριλίου 2015

Εσείς πιστεύετε στα θαύματα;

Ο Ντέιβιντ Χιούμ δεν αρνήθηκε κατηγορηματικά τη δυνατότητα των θαυμάτων.
Ο ίδιος, βέβαια, δεν πίστευε στα θαύματα. Αναγνώριζε, όμως, την ανάγκη των ανθρώπων να πιστέψουν σ’ αυτά που ονομάζουμε «υπερφυσικά φαινόμενα».
Είναι αξιοσημείωτο πως όλα τα γνωστά θαύματα έγιναν είτε πολύ μακριά από μας είτε πολύ καιρό πριν από μας.
Ο Χιούμ δεν μπορούσε να πιστέψει στα θαύματα επειδή απλούστατα δεν είχε ζήσει κανένα, δεν είχε αντιληφθεί κανένα με τις αισθήσεις του...
Αλλά ούτε και το αντίθετο είχε συμβεί: δηλαδή δεν είχε αντιληφθεί με τις αισθήσεις του ότι δεν γίνονται θαύματα!
Αλλά ούτε και τους φυσικούς νόμους αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας. Όταν αφήσουμε μια πέτρα ελεύθερη, είτε πέσει στο έδαφος είτε όχι, εμείς μόνο την πέτρα θα βλέπουμε!
Αλλά η δύναμη της βαρύτητας υπάρχει, έστω κι αν η ίδια δεν είναι ορατή...

Τετάρτη 22 Απριλίου 2015

Αξίζει η "επιστροφή στη φύση";

Οι οπαδοί του Διαφωτισμού πίστευαν πως όταν η λογική και η γνώση διαδίδονταν πλατύτερα στα λαϊκά στρώματα, τότε η ανθρωπότητα θα έκανε μεγάλα βήματα προόδου.
Ο παραλογισμός και η αμορφωσιά θα εξαφανίζονταν και θ’ άρχιζε η ιστορία της διαφωτισμένης ανθρωπότητας.
Σήμερα, μπορεί να μην είμαστε και τόσο σίγουροι πως περισσότερη γνώση σημαίνει πάντα και καλύτερες συνθήκες ζωής για τον κόσμο.
Ο Ζαν Ζακ Ρουσό έριξε το σύνθημα «πίσω στη φύση»! Με τη λέξη «φύση» οι Διαφωτιστές εννοούσαν αυτό που εμείς λέμε «λογική». Γιατί η λογική είναι δοσμένη, κατά τη γνώμη τους, στον άνθρωπο από τη φύση, ενώ η Εκκλησία και ο πολιτισμός όχι!
Η πολιτισμένη κοινωνία απομακρύνει, έτσι πίστευαν, τον άνθρωπο απ’ τη φύση, γι’ αυτό και τη θεωρούσαν ρίζα κάθε κακού!
Γι’ αυτό και ο Ρουσό ζητούσε ν’ αφήσουν τα παιδιά να ζήσουν, όσο το δυνατόν περισσότερο, μια «φυσική κατάσταση αθωότητας».

Κυριακή 19 Απριλίου 2015

Πώς τα πάνε με τις γυναίκες οι φιλόσοφοι;

Ο Νίτσε δεν θα μπορούσε να το πει καλύτερα: "Καθένας φέρνει μέσα του μια εικόνα της γυναίκας φτιαγμένη καθ' ομοίωση της μητέρας του! Από τότε έχει αποφασίσει να σέβεται ή να καταφρονεί τις γυναίκες, ή να μένει απόλυτα αδιάφορος απέναντί τους"...
Ο Σοπενχάουερ ήταν απ' τους φανατικότερους του μισογυνισμού! Η στάση του αυτή ήταν, μάλλον, μια όψιμη εκδίκηση σε βάρος της μάνας του που αντιπροσώπευε, κατά τη γνώμη του, όλα τα ελαττώματα του γυναικείου φύλου: επιπολαιότητα, κενότητα, σπατάλη, βλακεία, κοκεταρία, προδοσία...

Παιδί ακόμη είδε τη μάνα του να επιδίδεται σε διασκεδάσεις την ίδια ώρα που ο ηλικιωμένος πατέρας του έσβηνε καθηλωμένος στην αναπηρική πολυθρόνα του!
Και την επόμενη μέρα της αυτοκτονίας του πατέρα του, η λεγάμενη ρίχνεται στην αγκαλιά του εραστή της, γίνεται η σπάταλη και εύθυμη χήρα της Βαϊμάρης...
Ο Σοπενχάουερ φεύγει απ' το σπίτι και η μάνα του τον αποκληρώνει!
Έκτοτε, η ζωή του μεγάλου φιλόσοφου είναι μια αδιάκοπη σειρά μονότονα αποτυχημένων ερωτικών σχέσεων! Μεσολαβούν μακρές περίοδοι αποχής, που του επιτρέπουν να στοχάζεται πάνω στο σεξουαλικό ένστικτο "που διαμορφώνει την ίδια την ουσία του ανθρώπου"...

Ο Νίτσε, μαθητής και συνεχιστής του, γράφει για τον Σοπενχάουερ πως "καθιστά τον ασκητισμό κορωνίδα της φιλοσοφίας του, ποθώντας να λυτρωθεί από ένα μαρτύριο"!
Ο Σοπενχάουερ ήταν ορκισμένος εχθρός του γάμου! Του άρεσε να απαριθμεί συχνά τα προβλήματά του: "σπατάλη, φροντίδα παιδιών, πείσματα, καπρίτσια, ασχήμια ύστερα από μερικά χρόνια, ιδιοτροπίες, υστερικά ξεσπάσματα, απιστίες, κερατώματα, κόλαση, διάβολος"...
Όμως, ο μισογυνισμός του φαίνεται πως αποτελούσε την κρυφή όψη μιας υπερβολικής αγάπης (ίσως κι ανάγκης) που έτρεφε για τις γυναίκες!
Χαρακτηριστικό είναι ένα απ' τα στερνά ευφυολογήματά του:
"Όσο πιο πολύ βλέπω τους ανθρώπους τόσο λιγότερο τους αγαπώ! Μακάρι να μπορούσα να πω το ίδιο και για τις γυναίκες"...

Πέμπτη 16 Απριλίου 2015

Γιατί άραγε ο πεινασμένος καρβέλια ονειρεύεται;


 Μαχάτμα Γκάντι:
"Υπάρχουν άνθρωποι στον κόσμο
τόσο πεινασμένοι
που ο Θεός
δεν μπορεί να εμφανιστεί μπροστά τους
παρά με τη μορφή ψωμιού!"

Σάββατο 11 Απριλίου 2015

Αλήμονο στην αλήθεια που δεν συμβαδίζει με τις ιδεοληψίες μας!

Ο Γαλιλαίος υποστήριζε το λογικό επιχείρημα πως αν τα γεγονότα δεν συμβαδίζουν με τη θεωρία, τότε η θεωρία και όχι τα γεγονότα είναι λανθασμένα!
Για παράδειγμα, ο Αριστοτέλης είχε γράψει πως το φεγγάρι είναι μια τέλεια σφαίρα.
Ο Γαλιλαίος ήταν ο πρώτος που παρατήρησε με τηλεσκόπιο τους ουρανούς.
Και διαπίστωσε πως η σελήνη είχε βουνά και κρατήρες.
Και για το λόγο αυτό κατηγορήθηκε ως αιρετικός!
Αν υπήρχε ψυχιατρική τον 17ο αιώνα θα γνωμάτευε πως έπασχε από "σύνδρομο σεληνιακών ορέων και κρατήρων"...

Τρίτη 7 Απριλίου 2015

Καημένε Σπινόζα...

Λίγοι φιλόσοφοι της νεώτερης ιστορίας κυνηγήθηκαν τόσο πολύ για τις ιδέες τους όσο ο Σπινόζα (1632-1677).
Ήταν μέλος της εβραϊκής κοινότητας του Άμστερνταμ αλλά οι ομόθρησκοί του τον απέρριψαν και η οικογένειά του τον απαρνήθηκε λόγω των "αιρετικών" του αντιλήψεων.
Τρία ήταν κυρίως τα σημεία της διδασκαλίας του που προκάλεσαν την οργή του θρησκευτικού κατεστημένου:
α) Ο ιουδαϊσμός και ο χριστιανισμός επιβιώνουν μόνο σε απολιθωμένα δόγματα και κενές τελετουργίες.
β) Ο Θεός δεν είναι κάποιος που δημιούργησε τον Κόσμο, αλλά είναι ο ίδιος ο Κόσμος.
γ) Η Βίβλος δεν είναι θεόπνευστη ούτε υπαγορευμένη απ' το Θεό. Γι' αυτό και οι σημαντικές της αντιφάσεις.

Τετάρτη 1 Απριλίου 2015

Ποια ήταν η πιο σημαντική περίοδος της παγκόσμιας ιστορίας;

Γύρω στο 500 π.Χ εμφανίστηκαν παράλληλα τρία πολύ σημαντικά παρακλάδια της παγκόσμιας σκέψης και φιλοσοφίας:
α) Το ένα είναι η "Αθηναϊκή φιλοσοφική σχολή", με βασικούς εκπροσώπους τους Σωκράτη, Πλάτωνα και Αριστοτέλη.
β) Το δεύτερο είναι οι "Σοφοί των Δασών" της Ινδίας, με πιο διάσημο τον Σιντάρτα Γκοτάμα (Βούδα).
γ) Και το τρίτο εκπροσωπείται απ' τον Κομφούκιο και τον Λάο Τσου, που ανέπτυξαν τον κομφουκιανισμό και τον ταοϊσμό.

Κυριακή 29 Μαρτίου 2015

Ένας ωραίος τρόπος να μας περνάει ο θυμός...

O Μαρκ Τουέιν, εκτός από σπουδαίος συγγραφέας ήταν και πολύ εκρηκτικός χαρακτήρας!
Ήταν τόσο θερμόαιμος και ευερέσθητος που με το παραμικρό ξεσπούσε στους γύρω του μέχρι σημείου να γίνεται αντικοινωνικός.
Όταν ο ίδιος αντιλήφθηκε την αδυναμία του, επέλεξε τον εξής τρόπο για να ελέγχει το θυμό του:
Κάθε φορά που κάποιος τον ενοχλούσε του απαντούσε με ένα καυστικό γράμμα!
Πάντα, όμως, άφηνε το γράμμα στο παλτό του για τρεις μέρες. Αν στο διάστημα αυτό ένιωθε ακόμα θυμωμένος, το ταχυδρομούσε.
Αλλά, συχνότερα, η οργή του είχε ξεθυμάνει, οπότε έκαιγε το γράμμα...
Με τον τρόπο αυτό επανακτούσε την ισορροπία του και εξασκούνταν στις αρετές της υπομονής, της ανεκτικότητας και της περίσκεψης...

Τετάρτη 25 Μαρτίου 2015

Χρειάζεται η μάθηση;

Σε αντίθεση με τους μεσαιωνικούς καλόγερους της Δύσης, οι Αιγύπτιοι Πατέρες της ερήμου απέρριπταν την έννοια της μάθησης και τη "γνώση για τη γνώση"!
Ο Άγιος Αντώνιος ήταν αρνητικός απέναντι στα βιβλία. "Στον άνθρωπο που έχει σώας τα φρένας δεν χρειάζονται βιβλία", δίδασκε. Το μόνο βιβλίο που χρειαζόταν ο ίδιος ήταν η φύση "που ως δημιούργημα του θεού είναι παρούσα κάθε φορά που θέλουμε να διαβάσουμε τα λόγια Του"...
Πολλοί απ' τους κόπτες μοναχούς, οπαδούς του Αγίου Αντωνίου, ακολουθούν το παράδειγμά του. Προτιμούν μια ζωή σκληρής χειρωνακτικής δουλειάς και πολύωρης προσευχής, παρά μια ζωή μελέτης.
Στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν ένας Βρετανός περιηγητής επισκέφτηκε το κοπτικό μοναστήρι στο Ουάντι Νατρούν ανακάλυψε χειρόγραφα χαμένων έργων του Ευκλείδη και του Πλάτωνα που χρησιμοποιούνταν ως πώματα των δοχείων με το λάδι της Μονής...
Αργότερα η Εκκλησία αποδέχτηκε την ανάγκη της μόρφωσης αλλά μόνο με μια προϋπόθεση: να διδάσκονταν μόνο τα "ιερά γράμματα", δηλαδή το Ψαλτήρι και το Συναξάρι. Η "κοσμική μόρφωση" ήταν ... "του διαβόλου".
Κλείνουμε αναφέροντας πως κι Επίκουρος ήταν αντίθετος της μόρφωσης στην εποχή του γιατί δεν είχε καμία εμπιστοσύνη στο τότε εκπαιδευτικό σύστημα των ρητορικών σχολών που "διδάσκουν το ψέμα" και των ιδεαλιστών...

Κυριακή 22 Μαρτίου 2015

Τα "μαύρα πρόβατα" της κοινωνίας...

Ας μη γελιόμαστε. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι δεν είχαν καμία σχέση με το μέσο άνθρωπο της εποχής τους.
Πολλές φορές δεν έχαιραν της εκτίμησης των συμπολιτών τους. Αντιμετωπίζονταν συχνά με προκατάληψη, σκεπτικισμό, πολλές φορές και με χλευασμό ή διώξεις.
Η μεγάλη μάζα του λαού ήταν κολλημένη στο συντηρητισμό της, στις δεισιδαιμονίες της, στην αγχωτική αναζήτηση του επιούσιου...
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι αναζητούσαν την ουσία των πραγμάτων και συχνά έρχονταν σε ρήξη με το ιερατείο της εποχής τους, τους θεούς και τους μύθους τους. Επέκριναν τις κρατούσες θρησκευτικές αντιλήψεις ως αφελείς και μυθολογικές.
Κι αυτό ήταν πολλές φορές αρκετό να τους φέρει αντιμέτωπους και με το πολιτικό κατεστημένο.
Αν προσθέσουμε και το γεγονός πως οι περισσότεροι απ' αυτούς ήταν άνθρωποι εκκεντρικοί, μοναχικοί και συχνά αντικοινωνικοί, έχουμε μπροστά μας τις κυριότερες αιτίες που οι περισσότεροι των αρχαίων φιλοσόφων ήταν τα "μαύρα πρόβατα" της εποχής τους...

Τετάρτη 18 Μαρτίου 2015

Όλα στη ζωή έχουν δύο όψεις...

Κάποτε, ο διάσημος τσελίστας Πάμπλο Καζάλς έσπασε το χέρι του σε ένα ατύχημα και θα αναγκαζόταν να το έχει στο γύψο για δυο περίπου μήνες.
Η εξέλιξη αυτή θα είχε πολύ αρνητικές συνέπειες στην καριέρα του...
Αποφάσισε, όμως, να δώσει μια συνέντευξη τύπου για να ενημερώσει σχετικά το κοινό του.
Οι συγκεντρωμένοι δημοσιογράφοι ανέμεναν να τον δουν αποθαρρυμένο και καταπτοημένο.
Αντίθετα, αντίκρισαν έναν άνθρωπο που ακτινοβολούσε από χαρά!
Κι όταν τον ρώτησαν γιατί έδειχνε τόσο ικανοποιημένος, τους απάντησε "γιατί τώρα δεν θα πρέπει να κάνω πρόβες"!

Ο Καζάλς δεν ήταν φυγόπονος ούτε αγνοούσε πόσο αρνητικά θα τον επηρέαζε η αποχή του από τις πρόβες.
Κοίταξε, όμως, βαθιά μέσα του και προτίμησε να επικεντρωθεί όχι στα καταστροφικά αλλά στα εποικοδομητικά στοιχεία της κατάστασής του.
Αντιμετώπισε το ατυχές συμβάν όχι σαν κάτι το καταπιεστικό αλλά σαν κάτι που τον απελευθέρωνε από τους ως τότε καταναγκασμούς της ζωής του!

Κυριακή 15 Μαρτίου 2015

Λογική ή εμπειρία;

Ο Ντεκάρτ δηλώνει εξαρχής πως δεν πρέπει να θεωρούμε τίποτε αληθινό αν δεν το έχουμε γνωρίσει με σιγουριά και σαφήνεια ως τέτοιο.
Γι' αυτό και προσπάθησε να αποδείξει τις φιλοσοφικές αλήθειες με τη "μαθηματική μέθοδο" και τη χρήση της ανθρώπινης λογικής. Μόνο αυτή μπορεί να μας εξασφαλίσει σίγουρες γνώσεις! Θεωρείται, έτσι, ιδρυτής του σύγχρονου ορθολογισμού.
Για τον Γάλλο φιλόσοφο των αρχών του 17ου αιώνα, ο τρόπος που οι αισθήσεις μας αντιλαμβάνονται τα φαινόμενα και τα αντικείμενα δεν εγγυάται καμία απολύτως ασφάλεια. Δεν μπορούμε να εμπιστευόμαστε τις αισθήσεις μας γιατί είναι παραπλανητικές.
Για το μόνο πράγμα που είναι σίγουρος είναι το γεγονός πως αμφιβάλλει για όλα. Αφού, όμως, αμφιβάλλει αυτό σημαίνει πως σκέφτεται. Τούτη είναι η δεύτερη βεβαιότητα. Κι αφού σκέφτεται, τότε είναι ένα σκεπτόμενο πλάσμα, ένα πλάσμα που υπάρχει.
Οπότε ... "σκέφτομαι άρα υπάρχω"! Ή, στα λατινικά, "cogito, ergo sum"!

Την ίδια εποχή στην Αγγλία κάποιοι άλλοι φιλόσοφοι (Βάκων, Τζον Λοκ κλπ) απέρριπταν τον ορθολογισμό και υιοθετούσαν τον εμπειρισμό.
Κατά τη γνώμη τους "τίποτα δεν χωράει στον ανθρώπινο νου εάν πρώτα δεν γίνει αντιληπτό με τις αισθήσεις".
Γι' αυτό έλεγαν πως οι ψυχές των νεογέννητων παιδιών είναι "άγραφοι πίνακες" (tabula rasa) όπου εγγράφονται οι εμπειρίες και στη συνέχεια, με την αγωγή, χαράσσονται πάνω τους οι λογικές και ηθικές αρχές...

Κυριακή 8 Μαρτίου 2015

Επιστήμη ή θρησκεία;

Οι θρησκείες και οι αρχαίες Φιλοσοφικές Σχολές έκαναν ένα τεράστιο λάθος. Χωρίς να διαθέτουν τα "αναγκαία υλικά", δηλαδή τις κατάλληλες επιστημονικές γνώσεις, προσπάθησαν να δώσουν απάντηση σε όλα τα ερωτήματα του ανθρώπου: πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος, ποιος και πώς τον δημιούργησε, με ποιον σκοπό κ.λπ.
Με τον τρόπο αυτό πέτυχαν έναν διπλό στόχο: και οι ίδιες να αποκτούν πολλούς οπαδούς χωρίς να κινδυνεύουν να διαψευστούν  άμεσα, και οι άνθρωποι να νιώθουν μια "ασφάλεια" έχοντας εξασφαλίσει κάποια στοιχειώδη κατανόηση του κόσμου που τους περιέβαλε.
Όταν όμως άρχισε η επιστήμη να αναπτύσσεται και τα πρώτα της συμπεράσματα γκρέμιζαν τους φιλοσοφικούς και θρησκευτικούς μύθους, ήταν επόμενο να προκληθεί σύγκρουση. Και οι μεν Φιλοσοφικές Σχολές έχασαν την παλιά τους αίγλη και ουσιαστικά εξαφανίστηκαν, οι δε θρησκείες ξεδοντιάστηκαν.
Σήμερα όλοι ξέρουμε πως ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε όπως μας λέει η Βίβλος, πως τα λεγόμενα ψυχικά ή πνευματικά φαινόμενα είναι απλά λειτουργίες του εγκεφάλου, πως ψυχή δεν υπάρχει, πως πιθανότατα υπάρχουν κι άλλοι ζωντανοί οργανισμοί στο αχανές σύμπαν .κλπ.
Κατά τη γνώμη μου οι θρησκείες δεν μπορούν στην εποχή της επιστήμης να συνεχίσουν να υπάρχουν με την παραδοσιακή τους μορφή.
Πρέπει να εξελιχθούν σε "ηθικές διδασκαλίες", που απλά θα θέτουν όρια και κριτήρια στον τρόπο αξιοποίησης των επιστημονικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων...

Τετάρτη 4 Μαρτίου 2015

Εύκολο να το λες, δύσκολο να το κάνεις...

Ένα απ' τα βασικά ερωτήματα στα οποία προσπαθεί να απαντήσει η φιλοσοφία είναι κι αυτό: "πώς μπορεί ο άνθρωπος να ζήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο;".
Οι Επικούρειοι προσπαθούσαν ν' αναπτύξουν μια τέχνη ζωής η οποία θ' απέφευγε κάθε είδους πόνο. (Οι κυνικοί κι οι στωικοί, αντίθετα, προσπαθούσαν να μάθουν ν' αντέχουν τον πόνο).
Ο Επίκουρος δίδασκε πως ο "ηδονικός βίος" σχετίζεται όχι με τις σαρκικές ηδονές και απολαύσεις, αλλά με αξίες όπως η φιλία, η αυτοκυριαρχία, το μέτρο και η εσωτερική γαλήνη.
Ο άνθρωπος έπρεπε να απαλλαγεί απ' τις προλήψεις της θρησκείας και να λυτρωθεί απ' το φόβο του θανάτου.
"Γιατί να φοβόμαστε το θάνατο;", αναρωτιόταν. "Όσο υπάρχουμε εμείς, ο θάνατος δεν υπάρχει! Κι όταν έρχεται αυτός, τότε λείπουμε εμείς!".
Δεν φαίνεται να έχει κι άδικο. Αλήθεια, ποιος νεκρός βασανίζεται ή υποφέρει;

Έτσι ο Επίκουρος κατέληξε στο "τετραπλό φάρμακο" της ευτυχίας:
α) Δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε τους Θεούς.
β) Δεν υπάρχει λόγος ν' ανησυχούμε για το θάνατο.
γ) Το Καλό μπορούμε εύκολα να το φτάσουμε.
δ) Το Κακό μπορούμε εύκολα να το αποφύγουμε.

Κυριακή 1 Μαρτίου 2015

Εσείς τι είδους φίλος είστε;

Κατά τον Αριστοτέλη, υπάρχουν τρία είδη φιλίας:
Α) Οι "φιλίες χρησιμότητας". Αυτές αφορούν τις επαγγελματικές μας δραστηριότητες.
Β) Οι "φιλίες που στηρίζονται στην ευχαρίστησή μας". Είναι αυτοί με τους οποίους περνάμε καλά, οι χαβαλέδες.
Γ) Οι "αδελφές ψυχές". Δηλαδή τα άτομα που αγαπάς χωρίς συγκεκριμένους λόγους. Αυτοί με τους οποίους επικοινωνείς σ' ένα βαθύτερο επίπεδο...