αληθεια

αληθεια

Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου 2014

Φυσικοί νόμοι ή ανθρώπινος πολιτισμός?

Είναι γνωστό πως στη φύση ισχύει ο "νόμος της ζούγκλας", το "δίκαιο του ισχυροτέρου"!
Στη φύση δεν υπάρχει σωστό ή λάθος, ηθικό ή ανήθικο. Αυτές είναι ανθρώπινες συμβάσεις. Η φύση είναι απλά αυτή που είναι. 
Αλλά επειδή η φύση είναι αυτή που είναι, δεν σημαίνει πως πρέπει να την αποδεχτούμε αδιαμαρτύρητα, να τη θεωρήσουμε "σοφή" ή "θεϊκή" και να παραιτηθούμε από κάθε προσπάθεια παρέμβασή μας ώστε να την προσαρμόσουμε στις ανάγκες μας.
Η ανθρώπινη παρέμβαση, ακόμα κι αν αντιστρατεύεται τους φυσικούς νόμους, δεν είναι απορριπτέα ως "αφύσικη". 
Π.χ. η ανακάλυψη φαρμάκων, η κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων, η ανακάλυψη του αεροπλάνου, του υποβρυχίου, του αυτοκινήτου, του τηλεφώνου κ.λπ. μπορούν κάλλιστα να θεωρηθούν "αντι-φυσικά", αλλά ελάχιστοι είναι εκείνοι που τα  απορρίπτουν ως τέτοια.
Με την ίδια λογική απορρίπτουμε και το φυσικό "νόμο της ζούγκλας". 
Σύμφωνα με τη φύση ο ισχυρότερος πρέπει να επιβάλλεται στον ασθενέστερο, και να ικανοποιεί κατά προτεραιότητα και εις βάρος των άλλων κάθε του ανάγκη.
Έτσι γίνεται σε όλα τα ζώα, έτσι γινόταν και στις ανθρώπινες κοινωνίες για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.
Όμως σήμερα ο άνθρωπος δεν είναι ένα απλό ζώο. Ο εγκέφαλός του έχει εξελιχθεί σημαντικά και είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται πως η εφαρμογή του "νόμου της ζούγκλας" έχει μόνο ηττημένους. 
Γιατί μπορεί εσύ σήμερα να είσαι ο ισχυρός, αλλά σίγουρα αύριο είτε θα χάσεις την ισχύ σου είτε θα βρεθεί κάποιος άλλος δυνατότερος να σε κατασπαράξει. Ακόμα κι ο πιο σκληρός δυνάστης, αν δεν τον ξεκάνουν οι στρατηγοί του, η αυλή του ή ο λαός του, σίγουρα κάποιος γιος του θα τον βγάλει από τη μέση για ν' ανέβει στο θρόνο του.
Το λιοντάρι που βρίσκεται στην ακμή της ηλικίας και της δύναμής του αν ήξερε πως σε λίγα χρόνια θα είναι ένα ασθενικό και αδύναμο ζώο, σίγουρα θα προτιμούσε να καταργηθεί ο "νόμος της ζούγκλας" Αλλά δεν το ξέρει...
Αυτή είναι η διαφορά του ανθρώπου. 
Είναι το μόνο ζώο που γνωρίζει ποιοι φυσικοί νόμοι είναι καταστροφικοί. Και δικαιολογημένα προσπαθεί να τους αλλάξει ή να τους απαλύνει με τον πολιτισμό και την επιστήμη...

Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 2014

Είναι οι γυναίκες "ευνουχισμένοι άντρες"?

Ο Αριστοτέλης είχε ένα "προβληματάκι" με τις γυναίκες!
Θεωρούσε πως "κάτι τους έλλειπε", πως ήταν "ατελείς άντρες"!
Κατά τη γνώμη του, ο ρόλος της γυναίκας στην αναπαραγωγική διαδικασία είναι παθητικός και δοτικός, ενώ του άντρα ενεργητικός.
Το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα! Αλλά, από κάποιο λάθος της φύσης, βγαίνει καμιά φορά "λειψό", δηλαδή γυναίκα...

Στο Μεσαίωνα κυριάρχησε η φιλοσοφία του Αριστοτέλη κι όχι του Πλάτωνα, κι ίσως αυτό να εξηγεί την υποβάθμιση του ρόλου της γυναίκας την περίοδο αυτή.

Τετάρτη 24 Δεκεμβρίου 2014

Μπορεί να γίνει η πλατεία Εξαρχείων πλατεία Βαστίλης?

Στη Γαλλία ποτέ δεν σταμάτησε η λατρεία της φιλοσοφίας.
Στα σχολεία, τα παιδιά τη διδάσκονται απ' τα πρώτα μαθητικά τους χρόνια.
Σε κάθε βιβλιοπωλείο μπορείς να βρεις εκατοντάδες φιλοσοφικά βιβλία, κι οι Γάλλοι, στην καθημερινή τους ζωή, χρησιμοποιούν τις βασικές φιλοσοφικές αρχές με κάθε ευκαιρία.
Κι ας διαπιστώνουν, με κάποια πικρία, πως πια δεν υπάρχουν ανάμεσά τους ηχηρά ονόματα σαν του Σαρτρ ή του Φουκό.

Το "Καφέ ντε Φαρ" βρίσκεται στην πλατεία Βαστίλης.
Εκεί, κάθε Κυριακή πρωί, καμιά εκατοστή θαμώνες στριμώχνονται και συζητούν για τα μεγάλα φιλοσοφικά ζητήματα της εποχής μας, με την υπόκρουση του μεταλλικού ήχου της καφετιέρας και του κροταλίσματος των φλιτζανιών...

Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2014

Είμαστε κακοί ή, απλά, αγνοούμε το καλό?


Γύρω στο 400 π.Χ., ο Σωκράτης δίδασκε στην Αθήνα πως "κάνουμε το κακό από άγνοια του καλού"!
Οι συμπατριώτες του, που τον καταδίκασαν σε θάνατο, δεν ήταν κακοί άνθρωποι. Αντίθετα, ήταν αξιοσέβαστοι και ειλικρινείς. Πίστευαν όμως πως ο Σωκράτης είναι "άθεος", ή πως ο Θεός που κήρυττε, με το φιλοσοφικό του βάθος, ήταν αταίριαστος στις πατροπαράδοτες αντιλήψεις και, γι' αυτό, διαφθείρει τους νέους...

Ο Σαύλος, πριν γίνει Απόστολος Παύλος, ήταν φανατικός διώκτης των χριστιανών!
Δεν το έκανε γιατί στις φλέβες του κυλούσε διαβολικό αίμα. Αντίθετα, ήταν αρκετά καλλιεργημένος και απόλυτα συνεπής με τα εβραϊκά θεολογικά του πιστεύω. Πίστευε πως έκανε το σωστό, τυφλωμένος απ' τον φανατισμό και την θρησκευτική πίστη του...

Οι χριστιανοί που έφτιαξαν τις "Ιερές Εξετάσεις" δεν ήταν διεστραμμένοι ούτε διψούσαν για αίμα. Είχαν λάβει, όμως, λάθος αγωγή, και πίστευαν πως υπηρετούσαν τη θεϊκή επιθυμία!
Το ίδιο συνέβη και με τους χριστιανούς που έκαιγαν βιβλία και αντιστέκονταν στην πρόοδο των επιστημών. Ήταν πεισμένοι πως εκτελούν θεία αποστολή.

Αλλά και τα μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, που το 1857 αναγνώρισαν τον απόλυτο σεβασμό μόνο της λευκής φυλής και αφαιρούσαν κάθε ανθρώπινο δικαίωμα στους μαύρους, δεν ήταν μισάνθρωποι και μοχθηροί, αλλά θύματα της ψυχικής και πνευματικής τους τύφλωσης...
Για όλους αυτούς, για όλους εμάς, είπε ο Χριστός στο σταυρό το "άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι"!

Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου 2014

Ποιος φταίει για τις εξωσυζυγικές σχέσεις;

Εμείς, οι απλοί άνθρωποι, βλέπουμε τα πράγματα πολύ επιφανειακά!
Μας απατά, π.χ., η γυναίκα μας, κι εμείς ρίχνουμε πάνω της όλες τις ευθύνες. Φταίει αυτή που 'ναι "άπιστη", "άτιμη", κ.λπ.
Σπάει το τζάμι του γείτονα απ' την μπάλα, φταίει ο μικρός Νίκος που έριξε στραβοκλοτσιά.
Έχει η οικονομία της χώρας μας τα χάλια της, φταίει η προηγούμενη κυβέρνηση που άφησε τεράστιο χρέος και έλλειμμα.
Τι λέει για όλ' αυτά ο φιλόσοφος;
"Λάθος κάνετε", φωνάζει ο Αριστοτέλης. "Ψάξτε να βρείτε τα βαθύτερα αίτια"!
Η γυναίκα σας δεν θα σας κεράτωνε αν δεν την είχατε παντρευτεί! Άρα το "αρχικό", δηλ. το βαθύτερο αίτιο της απιστίας της είναι ο άντρας της...
Ο μικρός Νίκος δεν θα έσπαγε το τζάμι του γείτονα, αν εκείνος, τα περασμένα Χριστούγεννα, δεν του είχε δώσει ένα 10ευρω για τα κάλαντα που του είπε. Μ' αυτό το 10ευρω ο μικρός Νίκος αγόρασε την μπάλα με την οποία του έσπασε το τζάμι. Άρα, για το σπάσιμο του τζαμιού του φταίει ο ίδιος ο γείτονας!

Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2014

Όλα τριγύρω αλλάζουνε ή όλα τα ίδια μένουν?

Ο Ηράκλειτος (540-480 π.Χ.) θεωρούσε τις αλλαγές ως το βασικότερο χαρακτηριστικό της φύσης. Κι έδειχνε εμπιστοσύνη στις αισθήσεις του και σε όσα αυτές του έλεγαν!
"Τα πάντα ρει!", έλεγε. Όλα βρίσκονται σε κίνηση, τίποτα δεν μένει το ίδιο. Γι' αυτό και "δεν μπορούμε να μπούμε δυο φορές στο ίδιο ποτάμι". Μέχρι να βγούμε και να ξαναμπούμε, τόσο εμείς όσο και τα νερά του ποταμού έχουν αλλάξει!
Ο κόσμος ορίζεται από συνεχείς αντιθέσεις: μέρα-νύχτα, πόλεμος-ειρήνη, πλούτος-φτώχεια, χειμώνας-καλοκαίρι.
Αν δεν αρρωσταίναμε δεν θα ξέραμε τι θα πει υγεία. Αν δεν πεινούσαμε δεν θα ξέραμε τι θα πει να είμαστε χορτάτοι. Χωρίς το ασταμάτητο παιχνίδι των αντιθέσεων, ο κόσμος θα σταματούσε να υπάρχει...

Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου 2014

Ο Θεός έφτιαξε τον άνθρωπο ή ο άνθρωπος το Θεό;

Ο φιλόσοφος Ξενοφάνης, αν και έζησε στο 570 π.Χ., και μάλλον αγνοούσε το περιεχόμενο της Παλαιάς Διαθήκης, αντιστρέφει το ιουδαϊκό και χριστιανικό δόγμα που θέλει το Θεό να έφτιαξε τον άνθρωπο κατ' εικόνα και ομοίωσή Του!
Τι μας λέει, λοιπόν, ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος; Πως δεν έφτιαξαν οι Θεοί τους ανθρώπους αλλά οι άνθρωποι τους Θεούς τους, και μάλιστα με φωνή και όψη σαν τη δική τους...
Οι Αιθίοπες φαντάζονταν τους θεούς τους μαύρους και πλατσουκομύτηδες, οι Θράκες γαλανομάτηδες και ξανθωπούς Και οι αγελάδες, αν είχαν μυαλό και χέρια, θα έδιναν στους θεούς τους αγελαδινή όψη!

Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2014

Είναι σωστό το "όλα ή τίποτα";

Ο Άγγλος Τόμας Μορ έζησε γύρω στα 1500 μ.Χ. κι ήταν, όπως και να το δει κανείς, ένας απ’ τους αξιολογότερους ανθρώπους της εποχής του.
Κατακρίνει τις αυθαιρεσίες της μοναρχίας, της αριστοκρατίας και της Εκκλησίας, καταγγέλλει τους κατακτητικούς πολέμους και την υπερφορολόγηση των φτωχών πολιτών και καταδικάζει την απανθρωπιά των πλούσιων και τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών.
Παρ’ όλ’ αυτά, ο Βασιλιάς Ερρίκος Η’ τον έκανε σύμβουλό του και του έδωσε ανώτατα αξιώματα. Οπότε αμέσως γεννιέται το ερώτημα: γιατί ο Τόμας Μορ δέχτηκε να υπηρετήσει όσα μέχρι τότε κατάγγειλε;
Την απάντηση έδωσε ο ίδιος:
"Το ότι δεν μπορείς να εξαφανίσεις τα λάθη και τα κακώς κείμενα δεν σημαίνει πως πρέπει και να γυρνάς την πλάτη στη δημόσια ζωή. Πρέπει να προσπαθείς, αν όχι για το τέλειο, τουλάχιστον για το καλύτερο δυνατό. Γιατί τα πράγματα ποτέ δεν είναι τέλεια, εκτός κι αν οι άνθρωποι γίνουν τέλειοι, κάτι που δεν το βλέπω να συμβαίνει σύντομα"...

Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2014

Πότε ευτυχεί η ανθρωπότητα;

Όταν γίνεται πολυπληθέστερη ή, μήπως, όταν ο πληθυσμός της ελαττώνεται;
Όταν οι άνθρωποι σωρεύουν γνώσεις χρησιμοποιούν τη σκέψη περισσότερο απ’ την παρόρμηση και τα επίκτητα χαρακτηριστικά υπερισχύουν σταδιακά των κληρονομικών; Ή, μήπως, όλ’ αυτά μας οδηγούν στο υπαρξιακό χάος; 
Το γεγονός πως ο άνθρωπος μπορεί να προβλέψει μελλοντικές συμφορές και γνωρίζει πως κάποτε θα πεθάνει, του χαρίζει ευτυχία ή του προκαλεί άγχος και του μειώνει τη χαρά της ζωής;
Η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μας κάνουν ευτυχέστερους ή, μήπως, μας εκθέτουν σε περισσότερους κινδύνους;
Τελικά, όλα έχουν τη θετική και την αρνητική τους πλευρά. 
Ακόμα κι η ανακάλυψη της γεωργίας είχε τις παρενέργειές της. Οι άνθρωποι για να εξασφαλίσουν καλή σοδειά σκέφτηκαν να θυσιάζουν ανθρώπινα μωρά στον υποτιθέμενο θεό Μολώχ που τον φαντάζονταν να ευαρεστείται από αιματηρές προσφορές...

Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2014

Συνταγή επιτυχίας...

Όταν φοβάσαι για κάτι
προσπάθησε να του πάρεις τα μέτρα!
Τότε θα καταλάβεις
πως είναι ... μικροπράγματα!

Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

Αμφιβολία ή βεβαιότητα;

Ο κόσμος χωρίζεται σε "Ερωτηματικά" και "Θαυμαστικά", σε "στρατιώτες της Αμφιβολίας" και σε "στρατιώτες της Απόλυτης Βεβαιότητας"!
Όταν συναντάς έναν "άνθρωπο-ερωτηματικό" να μην φοβάσαι. Είναι, σίγουρα, καλός άνθρωπος, δημοκράτης, μπορείς μαζί του να συζητήσεις και να διαφωνήσεις άνετα!
Απεναντίας, οι "άνθρωποι-θαυμαστικά" είναι επικίνδυνοι. Είναι οι "άνθρωποι της Πίστης" ... οι άνθρωποι των αμετάκλητων αποφάσεων! Η Πίστη, οποιασδήποτε μορφής -θρησκευτική, πολιτική, αθλητική-, είναι βία! Πίσω από κάθε πόλεμο όλο και κάποιος "άνθρωπος της Πίστεως" κρύβεται!
Η Αμφιβολία είναι η μητέρα της Ανοχής και της Περιέργειας. Η Πίστη είναι η άμεση, τυφλή και απόλυτη υπακοή! Όμως χρειάζεται έστω και ελάχιστη Πίστη για να βάλεις μπρος ένα εγχείρημα. Χωρίς την Πίστη και την προσήλωση σε έναν σκοπό, π.χ., δεν θα είχαμε ανακαλύψει την πενικιλλίνη, ούτε θα είχαμε εξερευνήσει το ηλιακό μας σύστημα... Είναι αλήθεια πως αν δεν έχεις και λίγη Πίστη-Βεβαιότητα δεν πρόκειται να κερδίσεις καμία μάχη!
Αναζητώντας την χρυσή τομή μπορούμε να πούμε: η Αμφιβολία δεν είναι ιδεολογία αλλά μέθοδος. Μπορείς άνετα να είσαι φιλύποπτος, υποψιασμένος και σκεπτικιστής, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορεί να είσαι καλός χριστιανός, σοσιαλιστής και... Ολυμπιακός!

Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2014

Στωικός ή Επικούρειος?

Ο Στωικός πιστεύει ακράδαντα στην ηθική του αποστολή. Πρέπει πάση θυσία να την επιτελέσει! Χρειάζεται πάντα έναν μεγάλο στόχο που θα δίνει νόημα στη ζωή του. Κι επειδή φοβάται πως ο στόχος αυτός μπορεί να πραγματοποιηθεί στ’ αλήθεια, ο στωικός τον διαλέγει πολύ δύσκολο, ίσως απραγματοποίητο και εκτός των δυνατοτήτων ενός φυσιολογικού ανθρώπου! Σημασία έχει να μπορείς να υποφέρεις στο όνομα κάποιου πράγματος που έχει ηθική σημασία.
Στωικοί είναι όσοι πιστεύουν στο μεγάλο, στο μοναδικό, στο αιώνιο. Είναι προφανές πως δεν το βρίσκουν ποτέ, αυτό όμως δεν τους απαλλάσσει απ’ την επίμονη αναζήτησή του, δίχως ποτέ να συμβιβάζονται. Ή όλα ή τίποτα!
Στωικοί είναι οι αληθινοί χριστιανοί που δεν συμβιβάζονται με τίποτα άλλο εκτός απ’ το κέντρο του παραδείσου.
Στωικοί είναι και οι μαρξιστές που βάζουν σκοπό της ζωής τους να εξασφαλίσουν την Δικαιοσύνη για όλους ανεξαιρέτως, έστω και αν ενδιαμέσως προβλέπονται επαναστάσεις, δικτατορίες και άλλες δυσάρεστες καταστάσεις!
Ο Επικούρειος είναι εντελώς άλλη πάστα. Επειδή έχει επίγνωση της αστάθειας της ζωής θέτει στον εαυτό του μικρούς και πραγματοποιήσιμους στόχους.
Επικούρειος είναι ο υπάλληλος που ζητάει αύξηση εδώ και τώρα για να αγοράσει ένα καινούργιο αμάξι.
Επικούρειος είναι κι αυτός που ψηφίζει ένα κόμμα όχι για ν’ αλλάξει την κοινωνία αλλά για να βελτιώσει λίγο τη ζωή του.
Οι Επικούρειοι είναι, συνήθως, άτομα πιο γαλήνια, συμφιλιωμένα με τον κόσμο, σχεδόν πάντα χαμογελαστά και μάλλον περιφρονούν την πολιτική.
Οι Στωικοί, αντίστοιχα, είναι δουλευταράδες, δίνονται ολότελα σε ό,τι ασχολούνται, ακόμη κι όταν παίζουν χαρτιά...

Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2014

Είναι δυστυχισμένοι οι ηθικολόγοι;

Οι ηθικολόγοι, στην πραγματικότητα, καταδικάζουν στους άλλους αυτό που οι ίδιοι ήθελαν να κάνουν αλλά το αποφεύγουν λόγω των κόμπλεξ, των εμμονών και των καταπιέσεων που επέβαλλαν στον εαυτό τους.
Ουσιαστικά, απωθούν στο βάθος τα δικά τους προβλήματα και στη συνέχεια τα προβάλλουν στα πρόσωπα των συνανθρώπων τους, αντιδρώντας με αφύσικη αυστηρότητα και κακία στις τυχόν "παρεκτροπές" τους.
Αν είχαν την τόλμη της ειλικρίνειας, θα ομολογούσαν πως φθονούν και ζηλεύουν τους "αμαρτωλούς" επειδή εκείνοι κάνουν όσοι και οι ίδιοι θα ήθελαν να απολαύσουν αλλά δεν το τολμούν.
Έτσι εξηγείται και το φαινόμενο πως κάποιοι ηθικιστές δεν μπορούν να ησυχάσουν όσο σκέφτονται πως κάπου ίσως να υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που να απολαμβάνουν, π.χ., το σεξ...

Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2014

Είναι ο άνθρωπος το "λάθος της φύσης"?

Ο άνθρωπος είναι το μόνο ζώο που ...


α) Κάνει την παράλογη για την εξέλιξη επιλογή να ζευγαρώνει χωρίς να αναπαράγεται.
β) Έχει την έμμονη ιδέα να αναλύει τον εαυτό του.
γ) Τρώει μέχρι σημείου να καταστρέφει την υγεία του.
δ) Περιφρουρεί το χώρο του με πόρτες, τοίχους και φράχτες όμως, αν αισθανθεί απομονωμένος πέφτει σε κατάθλιψη.
ε) Σκέφτεται τις συνέπειες των πράξεών του και μπορεί να δρα ακόμα και ενάντια στο προσωπικό του συμφέρον (αν και αυτό δεν συμβαίνει πολύ συχνά...)

Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2014

Δίλημμα...

Τι είναι προτιμότερο;
Ένας υποκριτής φίλος
ή ένας ειλικρινής εχθρός;
Ρωτάω ...
γιατί, ένας υποκριτής φίλος
μπορεί να σου δώσει κάποια,
έστω ψεύτικη, ζεστασιά!
Ενώ ο ειλικρινής εχθρός
όχι...

Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2014

Νιώθει ο ερωτευμένος ηδονή?

Η έννοια της "ηδονής" αποτελούσε σημείο αναφοράς στη διδασκαλία του Επίκουρου. Κι επειδή πολλοί ήταν εκείνοι που παρερμήνευαν τη διδασκαλία του, ο μεγάλος φιλόσοφος αναγκαζόταν να δίνει εξηγήσεις:
"Όταν λέμε ότι η ηδονή είναι ο σκοπός της ζωής, δεν εννοούμε τις ηδονές των ασώτων και τις αισθησιακές ηδονές, αλλά την απουσία πόνου και ψυχικής ταραχής!
Έτσι, το να είσαι ερωτευμένος, από τη στιγμή που ταράζει την ψυχή σου, δεν είναι πια ηδονή αλλά μια μορφή νεύρωσης"...

Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2014

Με συμφέρει απόψε να πιάσω το τζόκερ?

Συμβουλές του Επίκουρου:


- Αν επιθυμείς να κάνεις κάποιον πλούσιο, μην του δίνεις περισσότερα αγαθά αλλά ελάττωσε τις επιθυμίες του!
- Καλύτερα να κοιμάσαι άφοβα σ΄ ένα στρώμα από φύλλα, παρά ανήσυχα σε χρυσό κρεβάτι!
- Καμιά ηδονή δεν είναι κακή από μόνη της. Όμως, ορισμένες ηδονές αποκτούνται με μέσα που μας φέρνουν πολύ περισσότερη ταραχή παρά ευχαρίστηση!

Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2014

Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2014

Χρειάζονται τα ψέματα;



Το ψέμα και η υποκρισία αποτελούν τη βάση του ανθρώπινου πολιτισμού!
Χωρίς αυτά θα ήταν αδύνατη ακόμα και η καθημερινή ζωή όπως τη γνωρίζουμε…
Φανταστείτε, για παράδειγμα, να λέγατε στην εργασία σας αυτά που πραγματικά πιστεύατε για τους προϊσταμένους και τους συναδέλφους σας!
Θα περνάγατε την μέρα σας με καυγάδες, θα πληγώνατε αγαπημένα σας πρόσωπα και την επόμενη θα ανακαλύπτατε πως οι περισσότεροι από αυτούς δεν θα είχαν την παραμικρή διάθεση να σας μιλήσουν!

Δευτέρα 27 Οκτωβρίου 2014

Πότε "σοβαρεύουν" οι άνθρωποι;

Ένας λόρδος κι ένας οδοκαθαριστής πέθαναν την ίδια μέρα και θάφτηκαν από τις οικογένειές τους ο ένας πλάι στον άλλον.
Ο λόρδος, μη ανεχόμενος τον συμφυρμό, ζητούσε επίμονα απ’ τον οδοκαθαριστή ν’ απομακρυνθεί λίγα μέτρα για να διατηρηθούν οι κοινωνικές αποστάσεις!
Κάποια στιγμή ο οδοκαθαριστής έχασε την υπομονή του και φώναξε: «Επιτέλους, αυτά τα καραγκιοζλίκια ας τ’ αφήσουμε για τους ζωντανούς! Εμείς τώρα είμαστε σοβαροί άνθρωποι, είμαστε πεθαμένοι!» …

Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2014

Εσείς πώς τα πάτε από δεισιδαιμονίες?

Ο Θεόφραστος στο βιβλίο του «Χαρακτήρες» και στο κεφάλαιο «δεισιδαίμονας» περιγράφει μια συνηθισμένη μέρα ενός αρχαίου Αθηναίου: 
«Το πρωί πηγαίνει να πλύνει τα χέρια του στην πηγή ενός ναού όπου το νερό, λένε, είναι πιο καθαρό και κάνει καλό. Έπειτα, βάζει στο στόμα του ένα δαφνόφυλλο για να εξασφαλίσει την εύνοια του Απόλλωνα.
Αν τη νύχτα κάποιο ποντίκι τρύπησε το σακίδιό του, αντί να πάει στον τσαγκάρη να του το επισκευάσει, πηγαίνει σε μάντη για να μάθει ποιος θεός τον πρόσβαλε και σε ποιον πρέπει να θυσιάσει.
Βαδίζοντας έξω από τα τείχη προσέχει να μην πατήσει ποτέ τις ταφόπετρες. Δεν ανέχεται τη θέα των κάρων που μεταφέρουν τα πτώματα κι αν, κατά τύχη, συναντήσει επιληπτικό ή τρελό, πανικοβάλλεται και φτύνει στον κόρφο του …».

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014

Πλατωνικός έρωτας ή χριστιανική αγάπη;

Τον πλατωνικό έρωτα θα μπορούσαμε να τον ορίσουμε ως μια ανάταση ψυχής μέσα σε συνθήκες ιδανικής ομορφιάς. Ένα εξαιρετικό βίωμα, μια εμπειρία συγκλονιστική που σε καμιά περίπτωση δεν σταματά στην αισθησιακή σαρκική απόλαυση. Είναι μια αρμονία ψυχών που γεννά το υψηλό, το ονειρικό, το ιδανικό, το ιδεώδες.
Όμως, ο πλατωνικός έρωτας στο βάθος του είναι αριστοκρατικός! Στηρίζεται στην επιλογή ανάλογα με την αξία. Το αγαπημένο είναι ανώτερο του αγαπώντος. 
Αντίθετα, η χριστιανική αγάπη είναι μίμηση της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο. Δεν βασίζεται στην κοινωνική σκοπιμότητα, την αλληλεγγύη, τους δεσμούς συγγένειας ή φιλίας. Ο πλησίον αγαπιέται όχι λόγω των αρετών ή της κοινωνικής του θέσης. Όσο, μάλιστα, πιο αδικαιολόγητη είναι η αγάπη (προς τον αμαρτωλό, τον εχθρό κλπ) τόσο είναι πιο αληθινή και άδολη.
Η αγάπη στρέφεται προς όλους, ο έρως ποτέ! Η χριστιανική ηθική βασίζεται στην ταπείνωση και στην παραίτηση απ' τη "δήθεν αξιοπρέπεια"! Η αρχαία ελληνική ηθική βασίζεται στην ατομική αξιοπρέπεια, στην εσωτερική αυτονομία και στην εξωτερική αυτάρκεια.
Ο 'Ερως υπακούει σε μια φυσική και λογική αναγκαιότητα. Το ωραίο δεν μπορείς παρά να το αγαπάς! Ο Έρως στρέφεται προς το ωραίο όπως το φυτό προς τον ήλιο. Η αγάπη όμως προς τον διπλανό μας είναι προσταγή "αντίθετη προς τη φύση"! Δεν είναι φυσικό και λογικό να αγαπάς κάποιον που έχεις σοβαρούς λόγους να μισείς...
Ο Πλάτων είναι κατά βάθος νομοθέτης. Σημασία γι' αυτόν έχει η επίτευξη του σκοπού του έρωτος, που είναι ο εμπλουτισμός και η βελτίωση του Εγώ! Συνεπώς, θα μπορούσε ο άνθρωπος ακόμη και να υποχρεωθεί να γίνει ηθικός. Ο Χριστός, όμως, είναι "αλιεύς ψυχών"! Έξω από την ελευθερία, χωρίς ελευθερία τίποτε δεν έχει ηθική αξία...

Τετάρτη 15 Οκτωβρίου 2014

Είναι ελάχιστα τα αναγκαία?

Ο Δημόκριτος είχε εμμονή με το μέτρο!
Ούτε να στερείσαι, έλεγε, ούτε και να κυνηγάς την υπεραφθονία.
Αρκέσου σε όσα έχεις. Μη ζηλεύεις τους άλλους.
Δεν είναι καλό ούτε κι η απόλυτη εγκράτεια. Απόλαυσε και την ηδονή με ρέγουλο.
Τήρησε το νόμο του μέτρου ακόμα και στη μάθηση: μην προσπαθείς να τα γνωρίσεις όλα...
Όλοι ξέρουμε το Δημόκριτο για την "ατομική" του θεωρία. Αλλά πολλοί λίγοι ξέρουν πως ο αρχαίος φίλος μας είχε αναπτύξει μια ολόκληρη ηθική φιλοσοφία.
Σκοπός της ζωής του ανθρώπου, έλεγε, είναι η ισορροπία, η ευτυχία, το γέλιο! 
Ο ίδιος προσπαθούσε να 'ναι πάντα με το χαμόγελο στα χείλη! Γι' αυτό και του κόλλησαν το παρατσούκλι "γελαδερός"!
Καμιά σχέση με τη χριστιανική διδασκαλία που μας προτρέπει σε διαρκή κλάψα για τις αμαρτίες μας, σε συνεχές πένθος, μνήμη θανάτου κι άλλες μαζοχιστικές αηδίες!. Ίσως γι' αυτό κι οι Χριστιανοί έκαιγαν τα βιβλία του, κι όχι γιατί τους ενοχλούσε δήθεν ο "υλισμός" του...
Το ύψιστο, λοιπόν, ιδεώδες του Δημόκριτου ήταν η ευτυχία κι η ευδαιμονία. Που όμως δεν είχε καμιά σχέση με τις υλικές απολαύσεις.
Όποιος κυνηγάει τις ηδονές, τα πλούτη και τη δόξα, έλεγε, χάνει το μέτρο, φεύγει το χαμόγελο απ' τα χείλη του, ζει στην αγωνία και στο άγχος, είναι δυστυχισμένος...
Ο Δημόκριτος μάς δίνει δυο πολύτιμες συμβουλές: α) να μοχθούμε μόνο για τα αναγκαία, και β) τα αναγκαία είναι ελάχιστα!

Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014

Είναι η αεργία "μητέρα κάθε κακίας" (και... κάθε βλακείας;)

Συμπόσιο σημαίνει δείπνο. Ο Αγάθωνας, θέλοντας να γιορτάσει τη νίκη του σε έναν τραγικό αγώνα προσκαλεί στο σπίτι του μια ομάδα φίλων κι αρχίζουν τη συζήτηση με θέμα τον έρωτα.
Πρώτος μιλάει ο Φαίδρος. Κατά τη γνώμη του ο έρωτας ειν’ ο ωραιότερους απ’ όλους τους Θεούς. Όποιος αγαπά είναι ευτυχέστερος απ’ όποιον αγαπιέται αφού μόνο αυτός διακατέχεται από τον Θεό.
Το λόγο στη συνέχεια παίρνει ο Παυσανίας:
«… Υπάρχουν δύο έρωτες: ο «ουράνιος», της Ουρανίας Αφροδίτης και ο «χυδαίος» της Πανδήμου Αφροδίτης. Οι άνθρωποι, κατά κανόνα, ασχολούνται με τον δεύτερο: κυνηγούν τις γυναίκες, ποθούν τα κορμιά τους πιο πολύ απ’ τις ψυχές τους … Αντίθετα, ο αληθινός εραστής, ο ουράνιος, προτιμά τους άντρες γιατί θαυμάζει την ισχυρότερη φύση τους και τη ζωηρότερη ευφυΐα τους!»
Αναγκαία επεξήγηση: οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν δουλέψει ποτέ στη ζωή τους...

Τετάρτη 8 Οκτωβρίου 2014

Απογευματινός καφές με τον Πλάτωνα...

Ο Πλάτωνας δεν συμπαθούσε καθόλου το εμπόριο και τα μεγάλα λιμάνια! Οι περιοχές που είναι γεμάτες με εμπόρους και μικροπωλητές, έλεγε, δημιουργούν άσχημες συνήθειες στις ψυχές των ανθρώπων.
Ενώ ο γεωργός παράγει ίσα-ίσα όσα έχει ανάγκη ή, το πολύ, όσα χρειάζεται για να κάνει ανταλλαγή προϊόντων, ο έμπορος άλλο δεν κάνει παρά να αρπάζει χρήματα. Αυτό κάνει τους πολίτες δύσπιστους κι εχθρικούς μεταξύ τους και με τον υπόλοιπο κόσμο!
Τα προϊόντα της γης, επειδή είναι αναλώσιμα, αντίκεινται στη συσσώρευση ενώ το χρήμα προσφέρεται για διατήρηση και προξενεί αίσθηση ανικανοποίητου και δυστυχίας…
Ο Πλάτωνας φτάνει, μάλιστα, στο σημείο να προσδιορίσει την ιδανική απόσταση μιας πόλης από τη θάλασσα στα δεκατέσσερα χιλιόμετρα και εξακόσια μέτρα!
Πώς κατέληξε σ’ αυτό το συμπέρασμα … κανείς δεν κατάλαβε!

Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014

Πώς οι θρησκείες καταστρέφουν τις ζωές μας...

Τα σύνορα επιστήμης και μεταφυσικής μεταβάλλονται διαρκώς. Όσο η επιστήμη εξελίσσεται και σταδιακά ερμηνεύει πειστικά τον φυσικό κόσμο που μας περιβάλλει, τόσο η μεταφυσική συρρικνώνεται.
Κάποτε οι άνθρωποι θεωρούσαν τους κεραυνούς ως τα όπλα που κρατούσε ο Δίας και βομβάρδιζε τους εχθρούς του. Πίστευαν πως κάτω απ' την επιφάνεια της γης ήταν ο Άδης. Πως στην κορυφή κάποιου ψηλού βουνού ζούσαν οι Θεοί. Ή πως ο ένας Θεός ζει στον ουρανό κι εκεί βρίσκεται ο παράδεισος και μάλιστα σε διάφορα επίπεδα όπως έγραφε κι ο Παύλος.
Σήμερα ξέρουμε πως όλ' αυτά είναι παραμύθια. Οι θρησκείες και η μεταφυσική καθημερινά ξεδοντιάζεται...
Προσωπικά πιστεύω πως θα 'ρθει η ώρα που ο άνθρωπος θα βρει απάντηση σε όλα τα ερωτήματα που σήμερα ονομάζουμε "υπαρξιακά" ή "μεταφυσικά".
Όμως κάποιοι βιάζονται. Θέλουν απαντήσεις εδώ και τώρα. Θέλουν να μάθουν για ποιο λόγο έγινε το σύμπαν, ποιο το νόημα της ύπαρξής τους και ποιος ο τελικό προορισμός της δημιουργίας.
Στα ερωτήματα αυτά ίσως ποτέ δεν θα μπορέσει να απαντήσει η επιστήμη. Όχι από αδυναμία. Αλλά για τον απλούστατο λόγο πως, κατά πάσα πιθανότητα, δεν υπάρχει ούτε αρχική αιτία, ούτε νόημα ύπαρξης, ούτε τελικός προορισμός.
Υπάρχουν όμως συνάνθρωποί μας που δεν μπορούν να ζουν έτσι, χωρίς κάποιο μπούσουλα. Θέλουν σώνει και καλά να βάλουν τη ζωή τους σε μια τάξη, σε κάποια καλούπια, να ξέρουν πού πατάν και πού πηγαίνουν. Έχουν ανάγκη κάποιων απαντήσεων στα υπαρξιακά τους ερωτήματα, κι ας είν' και ψεύτικες.
Έτσι δημιουργούνται οι φιλοσοφίες και οι θρησκείες.
Οι άνθρωποι όμως αυτοί αυτοπαγιδεύονται. Ενώ προσπαθούν να δώσουν κάποιο νόημα στη ζωή τους, με σκοπό να την κάνουν πιο υποφερτή, τελικά βάζουν στον εαυτό τους χειροπέδες και καταστρέφουν τη ζωή τους, στερούμενοι και τις λίγες χαρές της.
Γιατί αν δεχτείς πως σε δημιούργησε κάποιος Θεός και σου επέβαλε κάποιον προορισμό, το επόμενο ερώτημα είναι πώς θα ανταποκριθείς επιτυχώς σε αυτόν. 
Κι εκεί αρχίζουν τα "πρέπει" και τα "απαγορεύεται". Και χωρίς να το καταλάβεις περνάει η ζωή σου μέσα στη μιζέρια, στη στέρηση και στις νευρώσεις...

Τετάρτη 1 Οκτωβρίου 2014

Πρέπει ν' ακούμε τις συμβουλές των σοφών?

Ο Ηγησίας ήταν απ' τους ριζοσπαστικότερους εκπροσώπους της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής.
"Από τη στιγμή που είναι αδύνατον να πετύχεις μια σταθερή κατάσταση ηδονής" έλεγε, "και η ζωή με τις συγκινήσεις της μάς εξασφαλίζει ουσιαστικά πόνο, καλύτερα να πεθαίνει κανείς"!
Σταματούσε τους περαστικούς στο δρόμο και προσπαθούσε να τους πείσει ν' αυτοκτονήσουν:
"Άκουσέ με αδελφέ. Ξέρεις σίγουρα πως θα πεθάνεις, αυτό όμως που δεν ξέρεις είναι τι είδους θάνατος σε περιμένει. Ίσως η μοίρα σου επιφυλάσσει βίαιο και οδυνηρό θάνατο, ή, πάλι, αργή και βασανιστική αρρώστια. Άκουσε τη συμβουλή ενός σοφού: Αυτοκτόνησε! Μια στιγμή μόνο και ξενοιάζεις..."!
Για τις απόψεις του αυτές τον αποκαλούσαν "πεισιθάνατο", δηλαδή αυτός που πείθει τους ανθρώπους να πεθάνουν!
Βεβαία ο ίδιος ποτέ δεν αποπειράθηκε ν' αυτοκτονήσει ...

Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου 2014

Για ποιους λόγους ο Νίτσε κατηγορούσε το Χριστιανισμό;

Ο Νίτσε κατηγόρησε το χριστιανισμό ότι πότισε δηλητήριο τον έρωτα και τη χαρά, με αποτέλεσμα ο έρωτας να μην πεθάνει μεν αλλά να εκφυλιστεί σε αμάρτημα. 
Ότι στη χριστιανική αρετή επικράτησαν πλατωνικές και πλωτινικές τάσεις εναντίον του σώματος, περιφρόνησης της χαράς και αδυναμίας να πούμε «ναι» στη ζωή και στις απαιτήσεις της. 
Αποκάλεσε, μάλιστα, το χριστιανισμό «βαμπιρισμό» καθώς πίστευε ότι ρουφά το αίμα και τη δύναμη της ζωής και κάνει τον άνθρωπο αναιμικό και καχεκτικό!
Μια άλλη μομφή του Νίτσε κατά του χριστιανικού ήθους είναι ότι αυτό αποτελεί «ήθος δούλων» που πηγάζει απ’ τη μνησικακία των αδυνάμων! 
Η αγάπη, η συμπόνια, η συγγνώμη, η αλληλεγγύη είναι «αρετές των αδυνάμων», έλεγε, δηλαδή αυτών που δεν έχουν τη δύναμη να θέτουν τον εαυτό τους ως σκοπό ή να θέτουν από μόνοι τους σκοπούς!

Πέμπτη 25 Σεπτεμβρίου 2014

Γιατί ο άνθρωπος είναι πάντα ανικανοποίητος;

Ο περιορισμός στο παρόν είναι χαρακτηριστικό όχι του ανθρώπου αλλά του ζώου, για το οποίο ο Νίτσε είπε ότι «ζει δεμένο στον πάσσαλο της στιγμής», και γι’ αυτό δεν είναι ποτέ μελαγχολικό ή αηδιασμένο!
Ενώ το ζώο ηρεμεί όταν έχουν ικανοποιηθεί οι ανάγκες του, ο άνθρωπος νιώθει κορεσμό μόλις πραγματοποιήσει τις επιθυμίες του!
Ο άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να καθηλωθεί στο παρόν! Οι εκπληρωμένοι πόθοι του δεν του χαρίζουν πια ευτυχία και νόημα ζωής …

Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2014

Ποιοι θα πρέπει να πιστεύουν στο Θεό;

Πιστεύετε στο Θεό κύριε Βολτέρε;

"Προσωπικά όχι!
Θα ήθελα όμως να πιστεύει η γυναίκα μου κι ο υπηρέτης μου!
Αυτό θα μου εξασφάλιζε
λιγότερα κέρατα στο κεφάλι
και περισσότερα χρήματα στο πορτοφόλι!"

Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου 2014

Πρέπει να "φωνάζουμε";

"Όταν κυνήγησαν τους Εβραίους
δεν φώναξα
γιατί δεν ήμουν Εβραίος!
Όταν κυνήγησαν τους μαύρους
δεν φώναξα
γιατί δεν ήμουν μαύρος!
Όταν κυνήγησαν τους ομοφυλόφιλους
δεν φώναξα
γιατί δεν ήμουν ομοφυλόφιλος!
Όταν κυνήγησαν εμένα
δεν φώναξε κανείς" ...

Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου 2014

Πώς να διαλέξουμε τη γυναίκα μας...

Πατέρα, να παντρευτώ αυτή τη γυναίκα;

Άκου παιδί μου ...
η δοκιμασία είναι απλή:
κάνε κάτι εντελώς τρελό, αγενές και απαράδεκτο
μπροστά της!
Κατόπιν παρατήρησε
το μίσος και την περιφρόνηση στο βλέμμα της
κι αναρωτήσου
αν την αγαπάς αρκετά
ώστε να ανέχεσαι αυτό το βλέμμα
κάθε μέρα
για το υπόλοιπο της ζωής σου!
Αν ναι ...
τότε με την ευχή μου!

Παρασκευή 12 Σεπτεμβρίου 2014

Φιλοσοφία ή ψυχοφάρμακα;

Οι φιλόσοφοι του 19ου αιώνα έστρεψαν τη φιλοσοφία σε κατευθύνσεις περισσότερο θεωρητικές-ακαδημαϊκές. Την έκαναν τρομακτική, βαρετή, ακαταλαβίστικη...
Όμως η φιλοσοφία ήταν εξ αρχής τρόπος ζωής, εργαλείο βελτίωσης της καθημερινότητας και επίλυσης πρακτικών προβλημάτων του βίου μας.
Μας προσφέρει τα κατάλληλα μέσα για να ξεπερνούμε τις δυσκολίες και τα εμπόδια με ευρύτητα πνεύματος, ψυχική ηρεμία και στοχασμό. Χωρίς φαρμακευτικές αγωγές και ψυχοφάρμακα...

Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου 2014

Ένας καλός τρόπος να κόψουμε το κουτσομπολιό!

Μια μέρα, εκεί που ο Σωκράτης έκανε βόλτα στην Ακρόπολη, συνάντησε κάποιον που του ανακοίνωσε ότι έχει να του πει κάτι πολύ σημαντικό που άκουσε για έναν απ' τους μαθητές του.
Ο Σωκράτης τον παρακάλεσε, πριν του πει τι είχε ακούσει, να κάνει το τεστ της "τριπλής διύλισης"!
- Τι πράγμα είναι τούτο; τον ρώτησε εκείνος.
- Να, πριν μου πεις τι άκουσες για τον μαθητή μου, θα ήθελα να κάτσουμε λίγο να το φιλτράρουμε. Το πρώτο φίλτρο είναι αυτό της αλήθειας. Είσαι, λοιπόν, εντελώς σίγουρος ότι αυτό που πρόκειται να μου πεις είναι αλήθεια;
- Ε ... όχι εντελώς, απλώς το άκουσα όμως και ...
- Μάλιστα ... άρα δεν έχεις ιδέα αν αυτό που θέλεις να μου πεις είναι αλήθεια ή ψέματα. Ας δοκιμάσουμε τώρα το δεύτερο φίλτρο, αυτό της καλοσύνης! Αυτό που πρόκειται να μου πεις για τον μαθητή μου είναι κάτι καλό;
- Καλό; Όχι! Το αντίθετο μάλλον...
- Άρα, θέλεις να πεις κάτι κακό για τον μαθητή μου αν και δεν είσαι καθόλου σίγουρος αν είναι αλήθεια! Αλλά μην απογοητεύεσαι! Μπορεί να περάσεις το τεστ γιατί υπάρχει και τρίτο φίλτρο. Αυτό της χρησιμότητας. Είναι, αυτό που θες να μου πεις, κάτι που μπορεί να μου φανεί χρήσιμο;
- Όχι ... δε νομίζω!
- Άρα, αυτό που θα μου πεις δεν είσαι σίγουρος αν είναι αλήθεια και είσαι βέβαιος πως δεν είναι ούτε καλό ούτε χρήσιμο! Γιατί, λοιπόν, θα πρέπει να το ακούσω;

Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου 2014

Γιατί προτιμάμε τη Φιλοσοφία απ’ τη Θρησκεία;

Η θρησκεία είναι δογματική. Συνδέεται πάντα με μια ορθοδοξία, δεν αμφισβητεί τίποτα, δεν προχωράει μέσω ερωτημάτων, προσπαθεί να προσφέρει λύσεις και οριστικές απαντήσεις.
Η φιλοσοφία, αντίθετα, βασίζεται στο κριτικό πνεύμα, θέτει τα πάντα υπό αμφισβήτηση, αποκλείει την a priori πίστη.
Ερωτήματα, αμφιβολία και αβεβαιότητα είναι τα καλύτερα κριτήρια της φιλοσοφικής πράξης. Οι φιλόσοφοι δεν πιστεύουν ότι η αλήθεια μπορεί να συλληφθεί οριστικά και απόλυτα. Κανένας τους δεν θεωρεί τις απόψεις του πλήρως αποτελεσματικές.
Όταν μια μητέρα συνάντησε τον Ρουσσώ και του είπε πως μεγάλωσε το παιδί της ακολουθώντας πιστά τις παιδαγωγικές του απόψεις, εκείνος της απάντησε: "Δεν κάνατε καλά κυρία μου"!

Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου 2014

Τι είναι ο Φιλόσοφος?

H φιλοσοφία δεν έχει έτοιμες λύσεις ούτε προσφέρει συνταγές. Κάθε φιλοσοφική τοποθέτηση περιέχει περισσότερα ανοιχτά ερωτήματα παρά απαντήσεις.
«Ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω» έλεγε ο Σωκράτης! Για να συμπληρώσει ο Μητρόδωρος ο Χίος: «ούτε κι αυτό ξέρω»!
Ο Ευάγγελος Παπανούτσος («Η ηθική συνείδηση και τα προβλήματά της» εκδ. Γαλαξίας) γράφει: «Φιλοσοφώ σημαίνει ότι ξανακάνω κάτι πρόβλημα. Ενώ, δηλαδή, κατά την κοινή αντίληψη ένα θέμα είναι ξεκαθαρισμένο, εγώ το ξανακάνω πρόβλημα! Πώς; Το σκέφτομαι πάλι απ’ την αρχή!

Ο Michael Landmann (Was ist Philosophie) προσθέτει: «σε κάθε μία από τις θέσεις του ο φιλόσοφος διατηρεί μια εσωτερική απόσταση. Στη φιλοσοφία ανήκει η αμφιταλάντευση μεταξύ της υποστήριξης μιας θέσης και της εκ νέου αμφισβήτησής της».
O φιλόσοφος είναι «αντιστασιακός» της σκέψης. Είναι άνθρωπος στρατευμένος μεν αλλά με κριτική διάθεση, με ευαισθησία και ζωντάνια, με ανοιχτοσύνη και όρεξη για διάλογο. Ο δογματισμός και η προκατάληψη δεν έχουν θέση.
«Φιλόσοφος» δεν είναι τίτλος υπεροψίας αλλά αναγνώριση των ορίων μας. Είναι τίτλος μετριοφροσύνης. 
Ο φιλόσοφος δεν διαλέγεται με τους άλλους ως σοφός, ως κάτοχος της αλήθειας, δεν ρητορεύει εκ του ασφαλούς. Είναι συν-αναζητητής, γεμάτος απορίες τις οποίες θέλει να μοιράζεται με τους άλλους. 
Είναι στοχαστικός και φιλοθέωρος αλλά όχι αμέτοχος κριτής ή ουδέτερος παρατηρητής. Ξέρει να αντέχει την αντιφατικότητα των ανθρωπίνων πραγμάτων αλλά και τα πολλά ανοικτά ερωτήματα. Μοιάζει να έχει φορτωθεί ένα βάρος που δυσκολεύεται να σηκώσει δεν μπορεί όμως και να το αποθέσει. Αυτή η κατάσταση του προσδίδει διαρκώς μια νεανική πνοή!
Κλείνουμε με ένα απόσπασμα του Jostein Gaarder απ’ τον «Κόσμο της Σοφίας»: «Ο φιλόσοφος δεν καταφέρνει ποτέ να σταθεί απέναντι στον κόσμο χωρίς απορία και θαυμασμό. Δεν κατάφερε ποτέ να συνηθίσει τον κόσμο. Γι’ αυτόν ο κόσμος εξακολουθεί να είναι κάτι το ακατανόητο. Οι φιλόσοφοι και τα μικρά παιδιά έχουν κάτι κοινό. Ο φιλόσοφος μένει για όλη του τη ζωή παιδί και συνεχίζει, όσο ζει, να θαυμάζει και να απορεί με τον κόσμο, όπως κι ένα παιδί.
Φιλόσοφοι μπορούμε και πρέπει να γίνουμε όλοι…

Κυριακή 31 Αυγούστου 2014

Να γιατί πρέπει να γίνουμε όλοι φιλόσοφοι!

H φιλοσοφία δεν έχει έτοιμες λύσεις ούτε προσφέρει συνταγές. Κάθε φιλοσοφική τοποθέτηση περιέχει περισσότερα ανοιχτά ερωτήματα παρά απαντήσεις.
«Ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω» έλεγε ο Σωκράτης! Για να συμπληρώσει ο Μητρόδωρος ο Χίος: «ούτε κι αυτό ξέρω»!

Ο Ευάγγελος Παπανούτσος («Η ηθική συνείδηση και τα προβλήματά της» εκδ. Γαλαξίας) γράφει: «Φιλοσοφώ σημαίνει ότι ξανακάνω κάτι πρόβλημα. Ενώ, δηλαδή, κατά την κοινή αντίληψη ένα θέμα είναι ξεκαθαρισμένο, εγώ το ξανακάνω πρόβλημα! Πώς; Το σκέφτομαι πάλι απ’ την αρχή!
Ο Michael Landmann (Was ist Philosophie) προσθέτει: «σε κάθε μία από τις θέσεις του ο φιλόσοφος διατηρεί μια εσωτερική απόσταση. Στη φιλοσοφία ανήκει η αμφιταλάντευση μεταξύ της υποστήριξης μιας θέσης και της εκ νέου αμφισβήτησής της».

O φιλόσοφος είναι «αντιστασιακός» της σκέψης. Είναι άνθρωπος στρατευμένος μεν αλλά με κριτική διάθεση, με ευαισθησία και ζωντάνια, με ανοιχτοσύνη και όρεξη για διάλογο. Ο δογματισμός και η προκατάληψη δεν έχουν θέση.
«Φιλόσοφος» δεν είναι τίτλος υπεροψίας αλλά αναγνώριση των ορίων μας. 
Είναι τίτλος μετριοφροσύνης. Ο φιλόσοφος δεν διαλέγεται με τους άλλους ως σοφός, ως κάτοχος της αλήθειας, δεν ρητορεύει εκ του ασφαλούς. 
Είναι συν-αναζητητής, γεμάτος απορίες τις οποίες θέλει να μοιράζεται με τους άλλους. 
Είναι στοχαστικός και φιλοθέωρος αλλά όχι αμέτοχος κριτής ή ουδέτερος παρατηρητής. Ξέρει να αντέχει την αντιφατικότητα των ανθρωπίνων πραγμάτων αλλά και τα πολλά ανοικτά ερωτήματα. Μοιάζει να έχει φορτωθεί ένα βάρος που δυσκολεύεται να σηκώσει δεν μπορεί όμως και να το αποθέσει. Αυτή η κατάσταση του προσδίδει διαρκώς μια νεανική πνοή!
Κλείνουμε με ένα απόσπασμα του Jostein Gaarder απ’ τον «Κόσμο της Σοφίας»: «Ο φιλόσοφος δεν καταφέρνει ποτέ να σταθεί απέναντι στον κόσμο χωρίς απορία και θαυμασμό. Δεν κατάφερε ποτέ να συνηθίσει τον κόσμο. Γι’ αυτόν ο κόσμος εξακολουθεί να είναι κάτι το ακατανόητο. Οι φιλόσοφοι και τα μικρά παιδιά έχουν κάτι κοινό. Ο φιλόσοφος μένει για όλη του τη ζωή παιδί και συνεχίζει, όσο ζει, να θαυμάζει και να απορεί με τον κόσμο, όπως κι ένα παιδί.
Φιλόσοφοι μπορούμε και πρέπει να γίνουμε όλοι…

Τετάρτη 27 Αυγούστου 2014

Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα;

Όταν το 1941 οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ελλάδα, οι Αγιορείτες πατέρες του έστειλαν προσωπική επιστολή καλώντας τον ν’ αναλάβει προσωπικά την προστασία του Αγίου Όρους. Να εγγυηθεί πως οι πολεμικές επιχειρήσεις δεν θα συμπεριλάβουν τη χερσόνησο του Άθω και πως δεν θα πατούσαν εκεί το πόδι τους Βούλγαροι στρατιώτες.
Δεν ξέρω αν η επιστολή έφτασε μέχρι τον Φίρερ, αλλά τα αιτήματα των καλογέρων έγιναν δεκτά, κι εκείνοι από ευγνωμοσύνη έβαλαν τη φωτογραφία του Χίτλερ στο σαλόνι του Πρωτάτου, ανάμεσα σ’ εκείνες πατριαρχών και ηγουμένων...
Ο χαμαιλεοντισμός και η υποταγή έχει μεγάλη παράδοση στο Άγιο Όρος.
Τον 14ο αιώνα, εκατό περίπου χρόνια πριν οι Οθωμανοί καταλάβουν την Πόλη, οι αγιορείτες είδαν προς τα πού φυσάει ο άνεμος κι έστειλαν αντιπροσωπεία στην Προύσα. Οι απεσταλμένοι καλόγεροι προσκύνησαν το σουλτάνο Ορχάν και του δήλωσαν αιώνια υποταγή!
Κι ο Σουλτάνος έβγαλε φιρμάνι που έλεγε: "Επειδή οι Αγιορείτες προ των άλλων ραγιάδων εδέχθησαν την υπηκοότητα.... τους παρέχω πλήρη ασυδοσία (=ελευθερία) και προνόμια".
Την ίδια πάνω-κάτω εποχή (1347) οι Αγιορείτες, για να είναι απόλυτα εξασφαλισμένοι, φλέρταραν και με το Σέρβο Στέφανο Ντουσάν, που είχε ανακηρυχθεί "τσάρος Σέρβων και Ρωμαίων". Ο Ντουσάν ετοιμαζόταν να καταλάβει την Πόλη αλλά επειδή είχε αμφιβολίες αν θα τον έστεφε Αυτοκράτορα στην Αγιά-Σοφιά ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, ετοίμαζε "Σχέδιο Β": Πήγε στ’ Αγιονόρος για δυο μήνες κι έψηνε τους καλογέρους με δώρα κι υποσχέσεις να τον αναγνωρίσουν εκείνοι ως Αυτοκράτορα την κρίσιμη ώρα.
Στη σέρβικη μονή του Χιλιανδαρίου σώζεται ακόμα το λάβαρο που την εποχή εκείνη έμπηξε ο Ντουσάν στην κορυφή του Άθω!
Έναν αιώνα νωρίτερα, γύρω στα 1210, όταν οι Σταυροφόροι είχαν καταλάβει την Πόλη, οι Αγιορείτες ζήτησαν την προσωπική παρέμβαση-προστασία του μέχρι τότε "μισητού" Πάπα. Κι ο Ιννοκέντιος ο 3ος τους την πρόσφερε αποκαλώντας το όρος "Πύλη των Ουρανών"!
Αλλά επειδή η παπική προστασία δεν έφτανε, οι αγιονορείτες απευθύνθηκαν στον ίδιο το Λατίνο Αυτοκράτορα της Πόλης, τον Ερρίκο της Φλάνδρας, του οποίου η επέμβαση αποδείχθηκε  αποτελεσματικότατη...
Το 1430 ο Σουλτάνος Μουράτ καταλαμβάνει τη Θεσσαλονίκη κι όλα δείχνουν πως η Βασιλεύουσα μετρούσε μέρες.
Οι Αγιονορείτες ξανασπεύδουν να δηλώσουν υποταγή στους Οθωμανούς και πετυχαίνουν την ανανέωση των προνομίων τους.
Πόδι Τούρκου στρατιώτη δεν πάτησε στ’ Αγιονόρος πριν το 1821, όταν οι μοναχοί, με παρακίνηση του Εσφιγμενίτη ηγουμένου Ευθύμιου Β’, αποφάσισαν να πάρουν μέρος στην Επανάσταση. Ως τότε η οθωμανική παρουσία ήταν υποτυπώδης και καλοπροαίρετη, εκπροσωπούμενη απ’ τον Πολιτικό Διοικητή ("Καϊμακάμη") που συχνά συμμετείχε και στις αγρυπνίες των μοναχών...
Οι τουρκικές δυνάμεις τους κατατρόπωσαν κι οι Αγιονορείτες ξαναδηλώνουν υποταγή και ζητούν χάρη. Ο τουρκικός στρατός έμεινε στο Όρος ως τα 1830.